PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

mazar say ıhrlar, ama cevap verme sorumlulu ğu onlardan dü şmez. Bu fertleraras ında yayg ın olan farzd ır.b) Sözde mü şterek olan iki kad ı aras ında hüküm dola şsa, hangisi cevapverirse ötekinden sorumluluk dü şer.3) o— Bir hadise vuku bulmadan önce hakk ında hükmün ne oldu ğunubilmek üzere ictihad yapmas ı mendubdur.b— Birinin ba şına henüz gelmemi ş bir hadisenin hükmünü soran kimseyecevap vermek için ictihad yapmak da mendubdur° 39 .İCTİHAD BÖLÜNMEZ B İR MELEKED İR.Usulcüler ictihad ın tecezzi edip etmiyece ğini münaka şa ederler. Bundadayandıkları iki nokta vard ır. Biri, önce müctehidleri tabakalara ay ırmalarıdır.Mutlak müctehid ve mukayyed müctehit, yani mezheb kuran, usul veprensip vazeden müctehit, bir de mezhebin prensiplerine ba ğlı olan müctehitve sonra ictihad bölümlenir veya bölümlenemez diye söz ederler. Do ğrusuböyle müctehitleri iki veya daha çok dereceye ay ırmanın faydal ı olup olmadığınıdü şünmek laz ımdır. Bu derecelendirmeden sonra elbette ictihad ınbölümlenip bölümlenemiyece ği sorunu kendili ğinden ortaya ç ıkar. İkincisebeb de müctehit olan bir kimsenin her meselede ictihad etmesi sorumluluğunukendisine yüklemekten do ğmaktadır. Demek oluyor ki müctehit müctehiditaklit edemez, ictihad yapmad ığı bir meselede ba şkas ına uyamaz, uyarsamüctehitli ği mutlak olamaz. Bu görü şü savunanlar mezhepcilikte fayda görenlerdir.İctihad bölümlenemez diyenlere göre, bir konuda müctehit olanbaşka bir konuda di ğer bir müctehidin fikrini ve ictihad ını kabul eder, bukendi ictihad ına halel getirmez. Do ğrusu budur. İctihad bir melekedir. Melekedernek, elde etmi ş olduğu bilginin kaidelerini bilmek ve uygulamak insan ınalışkanlığı haline gelmesidir. Meleke "mâlik" olmaktan gelir ki, o ilme mâlikve sahiptir, art ık onun ilmidir, derne ği anlatır. Burada söz konusu olan ictihadmelekesi, bilfiil ictihad de ğildir. Müctehid bu meleke ile istedi ği zaman ictihadedebilir. Bir konuda bilfiil ictihad ederken ba şka bir konu ile u ğra şmamışolabilir, ama o anda da bu melekeyi kullanabilir. Elbetteki bu elektrik fi şini birprizden alıp ötekine koyma ğa benzemez. İctihad melekesi olduğu için her hangibir meselede prensip ve kaynaklar ın ne olduğunu bilir ve onlara müracaatederek meseleye hüküm ç ıkarır. Buna malik olan herkes müctehit olmaklamüctehitler aras ında fark olmas ını gerektirmez ' 4°. İmamı Malik'e kırk mesele139 Abdul-Aziz Buhar", Ke şful-Pezdevl 4 /14-15 (Kavat ı el-Edille'den nakletmi ştir. Ke şfuzzun2 /1357 de bildirdiğine göre bu eser Ebul-Muzaffer Mansur b. M. Saman" Şafilnindir (Ö. 489 H. 1095 M.);İrşadul Fuhul, 223.140 Müctehitlerin tabakalanna dair yaz ılan ve birbirinin isabetsizliklerini ortaya koyan şu eserlerebak: Muhammed Zahid Kevser", Husnuttekad ı fi sireti el- İmam Ebi Yusuf el-Kad ı, 24-28,83-91,Mısır 1948; Kad ı Zade Şerif b. Kad ı Abdurrahim Buhar", Kuhustan ı Mukaddimesi 4-16, İstanbul1299 H.69