PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

İSLAM HUKUK FELSEFESİ BİBLİYOĞRAFYASI(Usiilü'l-Filuh Eserleri)Şimdi Usulül-Fıkıh eserlerini tarih s ıralar ına göre tan ıtmaya çal ışaca ğız.Usillül-Fıkıh ilim olarak ortaya ç ıktıktan sonra, onun da ilimlerde takip edilenmetodlara göre ele al ındığı görülmektedir. İlimde kullanılan metodlar özellikleiki metoda inhisar etmektedir. Biri yeni terimiyle tüme var ım, yani istikra(induction), di ğeri de tümden gelim, yani tabi (deduction) dir. İstikra,cüz'i, ferdi hükümlerden tümel (külli) ve genel (umumi) bir kaideye ve hükmegitmektir. Bu, tecrübe ve deney metodu oldu ğu için görgüye, mü şahedeye dayanıyor.Bu şekilde elde edilen genel bir hüküm ve kaidenin fertleri daha sa ğlamve kolayca bilinir Zira teker teker fertler üzerine verilmi ş olan hükümler, birleştirilerek,aralar ında bulunan ortak nitelik tesbit edilerek o ortak niteli ğegöre genel bir kaide alt ına toplanır. Böylece elde edilen bir kaidenin üzerindentatbik ve uygulama geçti ği için, onu ba şka fert ve cüzilere uygulamak dahakolay olur.Tümden gelim metodunda önce kaide ve genel bir hüküm konur veyatesbit edilir, sonra o kaidenin veya kanunun alt ına giren fertlere ve cüzileretatbik edilir ve uygulan ır. Ancak bunu yaparken fertleri ayr ı ayrı inceleyipkaidenin alt ına hangi yönden ve nas ıl gireceklerini tesbit etmek gerekir. Tümdengelimin tenkide u ğramış bir metod olmaya hak kazanmas ının sebeblerindenbiri şudur; bizce, insano ğlu önce kaideyi elde edince art ık tembelle şiyor, onutatbik etti ği fertleri gere ği gibi incelemiyor ve böylece fertler ve cüziler hakkındakibilgisi kıs ırla şıyor ve tatbikinde de çok yan ılıyor. Bunun için bu metodislam âlemini çökertmi ştir. Zira ba şlangıçta her ilme uygulanan istikra (tecrübe)metodu ile ula ştığı kaide ve kanunlarla yetinmi ş ve talil metoduna geçmiş,tecrübe metodunu terketmi ştir. Hâlâ tümden gelim (talil) metodununbaskısı alt ındayız. Bundan dolay ı pe şin hüküm veriyoruz. Incelemeye, tecrübeyeönem vermeden i şittiğimiz, duyduğumuz veya ö ğrendiğimiz bir kaideve hükmü hemen her şeye te şmil ediyoruz ve hüküm veriyoruz. Oysa her ikimetodu gerekti ği yerde kullanmak lâz ımdır. İşte bu i şini önce bilip ve sonrayerlerini tesbit edip kullanmak bugün oldu ğu gibi eskiden beri de ilmin meto-75