PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

tının hükümlerini inceleyen kimse anlar ki me şru kıhnan her hükümdenmaksadın, insanlara zorunlu olan şeyleri, veya muhtaç olduklar ı şeyleriya da güzelle ştirici şeyleri veyahut bunlardan birinin muhafazas ına yardımcıolan şeyleri korumakt ır.Şer'i Hükümlerin Maksatlara Göre S ıralanması:Zaruri normal ihtiyaçh ve güzellik ihtiyac ından maksad ın ne olduğunuaç ıklamamızdan anla şılıyor ki, zaruri olanlar bu maksatlarm enönemlileridir. Çünkü onlar ın yoklu ğu hayat nizam ını bozar. İnsanlar arasındakarışıklık yaygın hale gelir, menfaatlar ı zayi olur, bunun pe şindennormal ihtiyaçlar gelir. Çünkü bunlar ın yok olmas ıyla insanlar zorlukve sıkıntıya düşerler ve bellerini bükecek zahmetlere katlan ırlar, ve bunugüzellik ihtiyaçları takip eder. Zira bunlar ın yokluğu halinde ne hayatnizam ı bozulur ve ne de insanlar bir s ıkıntıya uğrar. Ancak bunlar ın bulunmamasıhalinde insanlar kemal, refah ve mürüvvetin gerektirdi ğinesnelerden ve akl ı selimin güzel gördü ğü şeylerden yoksun olurlar.242 Buna göre zaruri şeylerin muhafazas ı için konmu ş olan şer'i hükümleren önemli ve en çok riayet edilmeye lay ık hükümlerdir. Bunlar ın peşindennormal ihtiyaçlar ın bolla ştırılmas ı için konan hükümler gelir.Sonra güzelle ştirme ve süsleme için konan hükümler gelir. Güzelle ştiricişeyler için konan hükümler ihtiyaçl ı şeyler için konanlar ı tamamlayıcısayılır. Normal ihtiyaçh şeyler için konan hükümler zaruri şeylerin korunması için konan hükümlerin tamamlay ıcısı sayılır.Zaruri veya normal ihtiyaçh şeylerin hükmünü ihlal etti ği zaman,güzelle ştirici şeyin hükmüne riayet edilmez. Çünkü tamamlay ıcı olanşeye, tamamlanan şeyi ihlal ediyorsa riayet edilmez Bunun için ameliyatyapmayı veya tedaviyi gerektiriyorsa, ay ıp yerlerini açmak mubaht ır.Çünkü ay ıp yerlerini örtmek güzelle ştirmedir, tedavi ise zorunludur.Le şin yenmesi ilaç ise veya ona mecburiyet oldu ise caizdir. Zira pisliklerdenkaçınma güzelle ştirici şeydir, oysa tedavi ve zorunlu ihtiyac ı saymakzorunludur. Ayn ı şekilde selemde ve istisnada yok olan ı satmakmubahtır. Yarıhk (muzaraat), sulama (musakat)daki mecburluk ve gayb ısatmak muaf tutulmu ştur. Çünkü insanlar ın ihtiyac ı bu güzelle ştirmeleresirayet edilmesini gerektirir. Zorunlu bir nesnenin hükmü ihlal edildi ğizaman normal ihtiyaçh olan bir nesnenin hükmüne riayet edilmez. Bundandolayı bulundukları durum ruhsat' kendilerine caiz kılmayan yükümlülere(mükellef), teklifler a ğır gelse de, farzlar ve vaciblerden sorumluolurlar. Zira her teklifte bir dereceye kadar zorluk ve külfette mecburolma vardır, e ğer mükellef hiç bir zorlu ğa katlanmayacak olursa, ibadetlerve cezalar vesaireden, birçok zorunlu hükümlerin kalkmas ı gerekir.352