PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

hükümler koydular. Eba Bekir, Kur'an- ı Kerim'in yaz ılı olduğu da ğınıksayfaları topladı, zekât vermeyenlerle sava ştı, Ömer b. Hattab' ı yerinetayin etti. Ömer de bir söz ile söylenen üç bo şamayı infaz etti, Müellefe-ikulabun zekâttan hisselerini vermedi, haraç vergisini koydu, sicil kütük-Teri (divan) düzenledi, hapishaneler kurdu, k ıthk yılında hırsızlık cezasınıninfazım durdurdu. Osman müslümanlar ı tek kitap üzerine birle ş-tirip, onu yaydı, öbürlerini yakt ı, karısını mirastan menetmek için kar ısınıboşayan ın karısına miras verdi. Ali azgın âsi şiilerden baz ılarım yaktı.Han efiler sefih müftüyü, cahil tabibi, hilebaz müflisi i şten menettiler.Malikiler, töhmetlinin hapsedilmesini ve ikrar etmesini sa ğlamak içindayak vurmayı caiz gördüler. Şafiiler, bir cemaat tek bir ki şiyi öldürdüğütaktirde, onlara k ısas yapılmasını gerekli gördü. Bütün bu kamu yarar ınaolan i şler için koydukları hükümler kamu yararlar ıdır (mesalihi murseledir).Bunlar yararl ı işler oldukları için bunlara hüküm koydular, Şaridenonların ilga edildiğine dair bir delil de gelmi ş değildir. Dikkate ahnan şer'iher şahidin şahitlik etmesi için kamu yarar ına olan hüküm koymaktangeri durmadılar. Bunun için Karafi şöyle demiştir. " Sahabe dikkate alındığınadair bir delil olmadan mutlaka kamu yararına olduğundan dolayı birçoki şler yaptılar "İbn Akil de şöyle demi ştir "Siyaset, insanların iyiliğeyak ın, kötülükten uzak olmas ını sağlayan her iştir. Isterse Peygamber bunukoymam ış olsun ve vahiy onu bildirmemi ş bulunsun; şeriatın söylediğindenbaşka siyaset yoktur diyen kimse, yan ılm ıştır ve Sahabeyi de şeriat koymaktayanlış yolda görmüş demektir.3— Kamu yararun (maslahat ı mursele) delil getirmenin şartları:"Kamu yararı"m delil kabul edenler, heva ve arzuya göre şeriatkoymağa kap ı açmasın diye onunla delil getirmek için ihtiyath davrand ı-lar. Bunun için üzerine şeriat kurulacak kamu yararlar ı hususunda üç95 şart ileri sürmü şlerdir:Birincisi, gerçek bir yarar olmal ıdır. Kuruntulu bir yarar olmamalıdır.Bundan maksat, bir olaya dair hüküm koyarken bir fayda sa ğ-lamasının veya zarar ı savmas ımn gerçekle şmesidir. Ancak şeriat koymanın,meydana getirece ği zarar hesaba kat ılmadan fayda sa ğlayaca ğı sırfkuruntu ise, bu kuruntu bir yarar üzerine kurulmu ş olur. Bu gibi yaramıörneği kocadan karısını bo şama hakkını alıp bütün durumlarda bo şamahakkını yalnız hakime vermeyi tevehhüm etmektir*.İkincisi, genel bir yarar olup şahsi bir yarar olmamas ıdır. Bundanmaksat ise, bir olay için konacak hükümde gerçekle şmesi sağlanacakfayda veya say ılacak zarar, büyük bir insan kitlesine Şamil olması, bir• Talak suresinin ikinci ayetinde bo şamanın iki şahidin huzurunda olaca ğına dair hükmedikkati çekmez isteriz. (Çeviren)233