PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

eyan etmek oldu ğuna göre delilsiz olan istihsamn caiz olmas ı asla me şruolamaz. Bu, uzun boylu anlat ılır.XIV— Bu bölümde ihtilafın sebeblerinden ve hangi hususta ihtilafedilip veya edilemiyece ği misalleri ile anlat ılır.XV— Sonuncu bölüm sahabenin sözleri konusudur. Burada sahabeninsözlerinin Kur'an, sünnet, icma'a uygun ve k ıyas'a yak ın olursa*; bunlardanbirinde bulamazsa, sahabeden birinin sözünü benimseyece ğini** anlatır. Amidide, İhkam'da Şafiin sahabe hakk ında iki sözü oldu ğu, birine göre, sözlerinindelil olmadığı ki bunu Risalede bula ınadık, diğeri de sahabenin sözünün delilsayılacağıdır 159 .İmamı Şafiin ilk Usulcü olmas ı hasebiyle eserini tahlile çal ışt ık. Şafiisonralar ı mant ıki tarifleri yap ılan birçok teknik kelime kullanm ışsa da bunlarateknik tarif vermemi ştir. Elbetteki ilk olan eseri sonralar ı tekâmül etmi ş,terimler, konular hem ço ğalmış ve hem de daha çok teferruata inmi ş olmaklaberaber i şaret etti ğimiz gibi Şafii daima Kur'an ve hadisleri münaka şa etmi şve bunlarda yap ılan ictihad ın yönlerini göstermi ştir. Bunun için Şafii'n "Risale"sine,yukarda ilk "Usul" eserinin "Kur'an- ı Kerim" olduğuna dair sözümüzüsanki ispat için yaz ılmış olarak bakma imkan ı vardır. Kur'an s ırf Usulül-Fıkhkayna ğı olmayıp aynı zamanda kendisin de bir usul kitab ı gibi bir "Usul"kitab ı olarak mütalasnun mümkün oldu ğunu İmamı Şafiin "Risale"sinin eniyi şekilde ortaya koyaca ğına inan ıyoruz.Risalenin baskıları şunlardır.1312 Matbaa İlmiyye, Mısır.1315 Matbaa Şerefiyye, M ısır.1321 Matbaa Bulak (Kitab el-Umm ile beraber).1358 (1940 M.) Mısır Ahmet Şakir Tetkiki.2— jğ 1el-Usul, Ebul Hasan Ubeydullah b.Hasan el-Kerhi (260-340 = 873-951)Irakta Hanefilerin reisi say ılır ve kendisi müctehittir. Sekiz sayfa tutan burisalesi, Ebiı Zeyd Debbusrnin M ısır'da tarihsiz bas ılmış olan "Tesis el-Nazar"adlı eserinin sonunda bulunmaktad ır. "As ıl" adı altında otuz dokuz kaidedenibaret olup Eki Hafs Ömer Nesefi de bu kaidelerin şerhini yaparcas ına tatbikimisâllerini vermiştir.Bu eserin önemi: İmamı Şafiiden sonra bu zata kadar her hangi bir kimseninUsul'e dair eser yazd ığından haberdar de ğiliz. Her ne kadar Şafiin Risalesinibundan önceki tarihlerde şerh edenlerin bulundu ğu fakat onlar ın bize* Risale, 597** Risale, 598159 Amicli, Ihkamul-Ahkâm, 3 /133.81