PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

255 Üçüncü KaideICTİHADIN CAIZ OLDUĞU HUSUS"Kesin, açık söz bulunan yerde ictihada mahal yoktur"Usulcülerin terminolojisine göre ictihad şer'i delillerden tafsili birşer'i hükme ula şmak için güç sarfetmektir.Hükmü öğrenilmesi istenen olay hakkmdaki, şer'i hükmü gösterennakli ve delâleti kesin bir delil varsa, bunda ictihada yer yoktur. Bundanass'ın gösterdi ğini tenfiz etmek farzd ır. Nakli kesin olmadıkça onunAllah'tan ve Elçisinden geldi ği ve sabit olduğu, söz konusu olmaz, ictihadsahas ına girmez. Delâleti kesin oldu ğu için manas ını göstermesi ve ondanhükmün anla şılması söz ve ictihad konusu olamaz. Buna göre, neyinkasdedildiğini gösteren tefsir edilmi ş hüküm âyetlerinin delâleti aç ıktır,uygulamas ı gereken bir yoruma ve uygulanacak oldu ğu olaylarda ictihadaihtimal yoktur.Yüce Allah'ın "Zina eden erkek ve kad ınlardan her birine yüzer değnekvurun'"" sözünde de ğnek sayısı hususunda ictihada yer yoktur. Herceza veya takdir edilmi ş bir kefaret de böyledir. Yüce Allah' ın "Namaz ık ılın ve zekeit ı verin'"" sözündeki namaz ve zekâttan kasdedileni fiilisünnet aç ıkladığından dolayı her ikisinden kasdedileni ö ğrenmek içinictihada yer yoktur. Nass, aç ık s ıgas ı ile tefsir edilmi ş veya Şari' onatefsir ve aç ıklama eklemi ş ise onun getirdi ği hükümde ictihad olmaz.Bunlara misal, tefsir edilmi ş Kur'an âyetleri, tefsir edilmi ş mutevatirhadisler: Zekât farz olan mallar, her malda nisab miktar ı ve farz olanmiktarı bildiren hadislerdir.256 Ne var ki hükmü ö ğrenilmek istenen olay hakk ında, geli şi ve delâletizanni veya ikisinden biri zanni olan bir nass gelmi şse, bu durumdaictihada yer vard ır. Çünkü müctehide gereken, geli şi (nakli) zanni olandelilin senedini, Peygamber'den bize geli ş yolunu, ravilerinin adalet,zabt güven ve do ğruluk derecesini incelemeleri gerekir. Bu noktada müctehidlerin,delili de ğerlendirmeleri de ğişir. Kimi delilin nakline' önem verirve onu kabul eder. Kimi de naklin.e önem vermez ve onu delil kabuletmez. İşte bu, müctehidlerin birçok ameli hükümlerde ihtilaf ettikleriyönlerden biridir.Delilin senedinde müctehidin ictihad ı, kendisini naklin sa ğlamlığınave ravilerin do ğruluğuna götürürse, o zaman delilin gösterdi ği hükmüve onun uygulanaca ğı olayları bilmeğe çah şır, çünkü delilin görünür365 Nur, 2.366 Bakara, 43.361