PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

icma da yoktur. Müctehit nedeni, bâkire olmas ıyla küçük olmas ına tatbikeder. Ve bakireli ği çıkarır. Zira Safi, bakireli ği hiç bir surette nazanitibara almam ışt ır. Küçüklü ğü alıkor, çünkü Safi küçüklü ğü mal üzerineyel:ayetin nedeni saym ıştır. Bu ve evlendirme velayeti ayn ı cinstendir.Bundan dolay ı nedenin küçüklük oldu ğuna hükmeder. Küçük bâkirekıza küçük dul k ız, küçüklük ortak niteli ğine göre kıyas edilirAynı şekilde, Şarab içmenin haram oldu ğuna dair nass vard ır. Hükmünnedenini gösteren bir nass yoktur. Müctehit, neden olmay ı şarab ınüzümden olmas ına, s ıvı olmas ına ve sarho ş edici olmas ına uygular. Birinciyiçıkarır, çünkü o sirayet eden bir nitelik de ğildir. Ikinciyi de ç ıkarırzira münasib bir nitelik de ğil, tardi'd ır. Üçüncüyü b ırakır ve onun nedenolduğuna hükmeder.85 Bu metodun özeti şudur:224Müctehit, as ılda bulunan bütün nitelikleri incelemelidir. Onlariçinde neden olmayacaklar ı bir tarafa b ırakır. Kendi kanaat ına görehangisi neden olacaksa onu ahkor. Bir yana b ırakmak ve hesaba katmaktanedenin şartlar ının gerçekle şmesi rol oynar. Öyleki, aç ık mazbut geçi şlive herhangi bir surette itibar edilecek bir münasebeti olan bir nitelik olmalıdır.İşte müctehitlerin zekalan bu hususta rol oynar. Zira kimi buniteliği uygun bulur. Kimi ba şka niteli ği uygun bulur. Ilanefiler, faizcereyan eden mallarda haraml ığın nedeni ölçülebilir olmakla cinsin birleşmesidir, der. Şafiller yiyecek bir nesne olmas ını ve cinste birle şmesinineden saym ışlar, Malikiler, az ık ve saklanabilir olma bir nesnenin cinstebirle şmesini neden saym ışlar. Hanefiler Yel:ayetin küçük kız üzerinesabit olmas ının neden olan niteli ği olarak "küçüklü ğü" uygun görmü şler,Safüler ise, bekareti uygun görmü şlerdir.Usul alimlerinin bir k ısmı hükmün bağlantısının, bağlant ı olmayanlardananklanmas ım neden bulma hususlar ından saymışlardır. Bağlantınınhükmünün kendisine ba ğlandığı ve üzerine kuruldu ğunesnenin düzgünle ştirilmesinden maksat, hükmün nedenidir. Do ğrusu,bağlantının arıklanmas ı (Tenkih el menat), belli bir niteli ği neden olaraktayin etmeden, söz (nass), nedeni bildirdi ği zaman, olur. Bu, hükmünnedenini bulmağa götüren bir yol de ğildir. Çünkü hükmün nedeni sözdenanla şılmaktadır. Arıklama ise hükmün nedenini neden olmakta biretkisi olmayan, ona biti şik niteliklerden kurtarma ve temizlemedir. Bununmisali şudur.Sünnette rivayet edildi ğine göre, bir bedevi Allah' ın elçisine gelir veona, "yok oldum" der. Peygamber ona "ne yaptın der" o, Ramazan günü