PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

Bu vücub ehliyeti, kad ın erkek, cenin, çocuk, ergin, mümeyyiz,dürüst, sefih, ak ıllı, deli, hasta ve s ıhhatlı insan olarak nitelenen her in-155 san için vard ır. Çünkü bu ehliyet, insanda yarat ılışındaki özelliktenötürü bulunur. Ne olursa olsun her insan ın bir vücub ehliyeti vard ır.Vücub ehliyeti olmayan insan yoktur. Zira vücub ehliyeti olmas ı onuninsanlığının gere ğidir.b— Eda ehliyetine gelince, bu yilkümlünün sözlerinin ve işlerininşer'an muteber say ılma salâhiyetidir, öyle ki, ondan bir akit veya tasarrufçıktığı zaman o, şer'an muteber olur ve üzerine gerekli hükümleriterettüp eder. Namaz k ılarsa, oruç tutarsa, hac ederse veya her hangibir farz ı yaparsa, şer'an muteber olur ve üzerinden farz dü şer. Bir kimsenincanına, =ima, ırzına kar şı bir cinayet i şlerse, cinayetiyle sorumlututulur, beden veya mal bak ımından cezalanır. Eda ehliyeti sorumlulukdemek olup bunun insanda olan temeli ak ıllı olmakla ayırt edilmi ş olmaktır.VÜCUB EHLIYETINE GÖRE İNSANIN DURUMLARIİnsanın vücub ehliyetine göre yaln ız iki durumu vard ır:o— İnsanın vücub ehliyeti bazan nak ıs olur. Mesela, lehine haklarsabit olur da aleyhine görevler gerekmez, veya b- bunun tersi olur. Birinciyeannesinin karn ındaki cenini örnek verdiler. Zira o, varis olur, kendisinevasiyet edilir, vakfın gelirine hak sahibi olarak bir takım haklarısabit olur. Ama ba şkasının lehine üzerine hiç bir görev dü şmez. Bundasabit olan vücub ehliyeti noksand ır.ikinciye de borçlu olarak ölen kimseyi örnek verdiler. Zira onunüzerine alacakhlarm haklar ı bâki kalır Fakihlerin bir k ısmı, öldüktensonra bile tam vücub ehliyeti oldu ğunu kabul etti. E ğer alacakh ve borçluolarak ölmüşse alacakh olduğu kimseler üzerinde hakk ı ve borçlu olduğukimselerin de kendi üzerinde haklar ı olur. Bu sözün hiç bir anlam ı yoktur.Doğrusu, ölüm insanın özelliğine son vermi ştir. Onun zimmeti olmadığıgibi tam veya eksik vücub ehliyeti de yoktur. Ama alacakh olduğukimseler üzerinde olan borçlar ı isteme ğe gelince, bunlar varislerin.156 hakkı olmuştur. Varisler, lehinde ve aleyhinde olan nesnelere terikesininsınırları içinde onun yerine geçmi şlerdir. Diğer bir deyi şle başkas ındanolan alacaklarma varisler varis olmu ştur. Ve terike ba şkas ının borcuylame şgul olarak, kendilerine intikal etmi ştir.Bazan insan ın tam vücub ehliyeti olur. Bu, lehine haklar sabitolup aleyhine görevler gerekti ğinde, olur. Bu, insanda do ğduğu andan287