PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

87 BEŞİNCİ DELIL İSTİHSAN1—Tarifi2— Çe şitleri,3—Delil oluşu,4— Delil olu şunu kabul etmeyenlerin şüpheleri,1—Tarifi: Dilde istihsan güzel saymak ve bulmakt ır. Usulcülerinterminolojisinde müctehidin, zihnine çak ılıp tercih ettiği bir demdenötürü, açık kıyastan, kapalı kıyasa veya genel hükümden bir hükmü d ışardabırakmaya dönmesidir. Hakkında aç ık söz bulunmayan bir olay meydanagelse, buna iki ayr ı yönden bakılır. Biri aç ık olup bir hüküm gerektirir,diğeri gizli olup ba şka bir hüküm gerektirir. Müctehidin zihnindegizli görü şü tercih edecek bir delilin belirmesi ile aç ık görü şten vaz geçmesidirki buna şeriatta istihsan denir.Aynı şekilde hüküm genel olursa müctehidin zihninde belirip bugenel hükümden tek bir olay ı istisna ederek ona ba şka bir hüküm vermekde şer'an istihsan olur.2—Çeşitleri:İstihsanın şer'i tarifine göre iki türlü oldu ğu anla şılıyor.a) Bir delile dayanarak gizli k ıyas ı aç ık kıyasa tercih etme,b) Bir delile dayanarak genel bir hükümden tek bir olay ı istisnaetmedir.Birinci türe örnekler:1— Hanefi fakihleri, vakfeden, ekilecek bir yeri vakfetti ği zamansu yolu, içme ve geçme hakk ı da zikredilmeden istihsan delili ile vakfatâbi olarak girer. Oysa kıyasa göre al ış veri şte oldu ğu gibi zikretmedenvakfa girmemesi laz ım.227