PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

ihtimal ve faraziyeye çok yer verilmi ş ve büyük fıkıh eserleri meydana gelmiştir. Bundan sonra bu cüziyattan tekrar kaidele şmeye ihtiyaç duyulmu ş vekülli kaidelere ait eserler vücude getirildi ği gibi gene külli kaidelere dayananmezhepler aras ındaki mukayeselere ait eserler meydana getirilmi ş ve bunlara"Hilâfiyat" denmi ştir ki, mezhepler aras ındaki ihtilaf edilen noktalar ı gösteriyordu"°.Şunu söylemekte insafl ıhk vardır. İslam Hukukçuları zamanlarına göregerekeni yapnu şlardır. Ancak zaman ın değişmesine önem vermeyenler i şehâkim olunca, bugünkü hukukta gördü ğümüz ve fıkıhta göremedi ğimizmesleler ortaya ç ıkmıştır. Bugünkü ilmin ve ihtiyaçlar ın gerektirdi ği meselabir "akit nazariyesi" ve "mülkiyet nazariyesi" şeklinde genel nazariyeleredair eser vermediklerini bir kusur saymak laz ımdır.Usulül-Fıkıh'da hukuk kaynaklar ının Kitap, Sünnet, İcma ve K ıyas(akıl)ın ittifak edilen ve bunun d ışında ihtilâfh olan kaynaklar zikredilirAma biz bunların hepsini tümü ile ikiye ay ırdık. Bir tarafta yaz ılı olan Kur'anve Sünnet, diğer tarafta sadece "ictihad ı" koyduk. Kur'an ve Sünnetin d ışındaolan bütün hukuk kaynaklar ı ictihad'a mesnet te şkil ederler ve onlar hukukişekillerini ictihadla yani hukukçunun ifadesi ile kazan ırlar. Bunlar ın sayılarımüelliflere göre de ğişir.1) Vmmetin icmai, 2) Medinelilerin icmai, 3) K ıyas, 4) Sahabenin sözü,5) Kamu Yarar ı (Mesalih Mursele), 6) İstishab, 7) Beraeti asliye, 8) Adetler,9) Ist ıkra, 10) Vesileleri önleme (Sedduzzerai), 11) istidlal, 12) İstihsan,13) Hafif olan ı almak, 14) Neshedilmeyen bizden öncekilerin şeriat ı (bunabaşkalarınıni hukuku demekte bir sak ınca yoktur), 16) öd, 17) Teamül, 18) ihtiyathdavranma, 19) Kur'a çekme, 20) Mevcut durumu hakem yapma, 21)Umumi musibet (belva). Bunlar ı kırkbe şe kadar sayan vard ırim.TAKLIDİctihada ait sözümüzü burada bitirmeden önce taklid'in caiz olmad ığınıda Muhiddin b.Arabi'den naklen zikredelim. Der ki "Bize göre ölüyü de diriyide Allah' ın dininde taklid etmek caiz de ğildir. Insanlara gereken, ilim adamlarınaAllah' ın hükmünü sormaland ır"2.150 KM' kaideler hakkında eser verenler. Ebu Tahir Debbas Hanefi (3-4 as ır), yukarda ad ı geçenEbul Hasan Kerhi, (340 1-1.) Necmeddin Omer Nesefi, (538 H.) Hanefi, Izzübni Abdusselam (660 H.)Şafii, Rarafi, (684 H.) Maliki Abdurrahman b Receb (795 H.) Hanbeli, Şafii olan Subki ve Suyut ıyı,Hanafi olan Ibn Nuceym (970 H.) Mecellenin yüz kaidesini ve 1307 de ölen Hanbeli Muhammed HasanŞattı'yi zikretmek gerekir.151 Bak: Necmeddin Tut.' Hanbeli (716 H. 1316 M.), Risale fil-Mesalih el-Mursele 39 vd. (MecmuuResail fi Usulül-Fıkh, 1324 IL Beyrut).152 Muhiddin Muhammed b. Arabi (638 H. 1240 M.), Risale fi Usulül-Fıkh 31, Mecmuu Resailfi Usulil-Fıkh, Beyrut 1324 İL73