PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

Hikmeti bulunsa da nedeni olmayan yerde hükmü de yoktur.Çünkü hikmet, baz ı hükümlerde kapal ı olduğundan ve hükümlerinbaz ısında da mazbut olmad ığından hükmün varlığına veya yokluğunabelirti (emare) olamaz ve hükümler ona ba ğlandığı zaman, teklif vemuamelede ölçü doğru işlemez.Hikmet sahibi şari aç ık ve belirli olan nedeni her hüküm için mutehersayınca ki, hikmetin gerçekle şmesi hükmün ona ba ğlanmas ına ihtimalverir, teklifin do ğru yürümesi için muamele hükümlerinin düzenlenmesive sebeblere dayanan sonuçlar ın bilinmesi için hükümlerin yörüngesiolarak nedenleri k ılınmıştır. Hikmetin baz ı cüz'i şeylerde bulunmamasımn, tekliflerin do ğru gitmesi ve hükümlerin muttadd olmas ı yanında,bir tesiri görülmez. Bundan dolay ı Usulcüler şer'i hükümlerin varoluş ve yok oluş bakımından hikmetler ile de ğil nedenlerine göre cereyaneder, demi şlerdir. Diğer bir deyimle şer'i hükmün yörüngesi zanedildi ğiyer, belirtisi de ğildir. Ramazanda yolculukta olan kimsenin oruç tutmaması câizdir. Her ne kadar zorluk görmezse de bunun nedeni olan yolculukmevcuttur. Her ne kadar al ıcıdan bir zarar gelmesinden korkulmazsada, sat ılan gayri menkule ortak veya kom şu olan kimsenin onu şüf'aile almaya hakk ı vardır. Onun almaya hak kazanmas ının nedeni, ortaklık,veya kom şuluktur.Herhangi bir sebeble al ıcıdan kendisine zarar gelse de sat ılan birgayri menkule ortak veya kom şu olmazsa onu şüf 'a ile almaya hakk ıyoktur.Bir kimse ta ş oca ğında ve maden oca ğında çahşmış olsa ve oruçtutmakta çok s ıkıntıya düşse, Ramazanda hasta ve yolcu olmad ığındandolayı yemesine izin verilmez.Derslerini bilmeyen bir kimse imtihanda geçecek en az notu alsageçer. Dersleri bilen bir kimse geçecek en az notu almazsa geçemez.Madem ki, şer'i hüküm, hikmeti üzerine de ğil de nedeni üzerinde72 kuruluyor. Öyle ise k ıyas yaparken müctehide dü şen görev as ıl ile fer'inhikmette de ğil, nedende e şit olduklarını iyi bilmesidir. Hakime düşen,hikmeti bir yana b ırakıp nedenin bulunduğu nesneye göre hükmü vermesidir.Alıcıdan zarar görecekler diye kom şu ve ortak olmayan kimseyeşüf'a ile hükmederse, yamlm ış olur.Aym şekilde şu alıcıdan zarar gelmezdiye kom şu veya orta ğa şüf'a hakkına göre hükmetmezse yap ılmış olur.Baz ı hükümlerde nedenin bulundu ğu yerde hükmün bulunmad ığıgörülmüştür. Mesela: Fukaha zor alt ında satmanın batıl olduğuna kararvermişlerdir. Oysa neden olan akit sigas ı mevcuttur. Burada neden bulunmuş,hüküm bulunmam ıştır, bu mülkiyetin naklidir.213