PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

manas ı, kasdedilmi ş olur. Bazen manas ı umumi ve hazan mutlak ve hazanemir ve yasaklanma (nehiy) sigas ında olur. Müctehid, çal ışarak, görünür(zahir) manamn kasdedildi ğini veya yorumlandığını (tevil), umumininolduğu gibi kaldığını veya tahsis edildi ğini, aynı şekilde mutlakrnolduğu gibi kaldığını veya nitelendiğini (takyid edildiğini) görür. Emrinfarz veya ba şka bir mana için oldu ğunu, nehyin. (yasaklama) haram k ılmakveya ba şka bir şey için olduğunu ö ğrenmi ş olur. Müctehid ictihadederken dayand ığı delilin temel kaideleri, şâri'in maksatlar ı ve genelilkeleri, hükümleri aç ıklayan di ğer nass'lar olur. Böylece nass' ın şu veyabu olaya uygulanıp uygulanmayaca ğı anla şılır.Aynı şekilde bir olay hakk ında hiç bir nass yoksa, o hususta ictihadageni ş imkân vard ır, zira müctehid, o olay ın hükmünü, kıyas istihsan,istishab, örf, veya (mutlak) kamu yararlar ını inceleyerek ö ğrenebilir.257 Özet olarak denir ki, ictihad ın iki sahas ı vardır. Biri, hiç bir nass'mbulunmadığı saha, diğeri de kesin nass'm bulunmadığı sahadır. Kesinnass bulunan yerde ietihada yer yoktur.Be şeri kanun koyma ilkeleri buna göredir. Ba şlangıç hukukunda(kanunların ilkeleri kitab ında) şöyle denir: İlke, kanun aç ık oldukçayorumlanmas ı ve sözünün de ğiştirilmesi caiz de ğildir. Kanunun ruhu birdeği ştirmenin olabilece ğini gösterse bile, hâkimin şahsi görü şü, kanunasözünün âdil olmadığına göre ise de, bu selâhiyet sadece kanun koyucuyaaittir. Hökimin memurlu ğu kanuna göre hükmetmek de ğil, kanun gereğinegöre hükmetme ğe hasredilmi ştir. 367Bölgesel mahkemelerin düzenlenmesi tasar ısının 27 nci maddesinde"Kanunda açık bir ifade yoksa âdalet kaidelerin gere ğine göre hükmedilk"kanunda, aç ık ifade bulunabilirse sadece ve ancak onunla hükmedilir. 368İctihad Ehliyeti:İctihad edilebilecek ve edilemiyecek yerleri aç ıkladıktan sonra,ictihad etmeye ehliyeti olanları açıklayalım.İctihad ehliyeti olmanın dört şartı vardır:1— İnsan, arapçay ı ve arapça ifadeleri ve kelimelerin delâletyollarını bilmelidir, arapçan ın üslöblanm anlamadaki zevk sahibi olmas ı,arapça ilim ve çe şitli dallarında maharet sahibi olmas ı, arapçanın edebiyatını,şiir, nesir vesairedeki fesahatin tesirlerini bilmesi gerekir. Çünkü,müctehidin ilk bakt ığı Kur'an' ın ve hadisin sözleridir. Onlar ı bu sözler367 Karşılaştım:11z: MK. Md. 1, 4 (Y.Z.).368 Bnz. MK. Md. 1, 4.362