PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

Kapalı olanda (hafide) kapahl ık söziin kendisinde olmay ıp haricisebeblerden ötürü sözün manas ının fertlerin bir lusm ına intibak etmedekişüpheden geliyordu. Mü şkil'de kapal ılığın sebebi, sözün kendisidir. Bununnedeni, söz dilde birden çok manaya kar şılık konmu ştur. Bunun için söziinkendisinden ne kasdedildi ği anla şılmaz, ya da iki nass' ın manas ı aras ındaçatışma olur.Bir nass'daki zorluk (i şkâl) bazan onda bulunan mü şterek (e ş anlamlı)bir sözden meydana gelir. E ş anlaml ı söz dilde bir anlamdan çokmanaya konulmu ştur. Sigas ıyla konuldu ğu manalardan her hangi birinedelâlet etmez, manas ını belirtecek d ış bir belirtiye ihtiyaç vard ır. Misali,Yüce Allah' ın "Bo şanm ış kadınlar üç kar' beklerler"2" söziindeki kar'sözüdür. Bu, dilde hem temizlik ve hem de hayiz, (ayba şı), için konulmuştur.Ayette hangi mana kasdedilmi ştir ? Bo şanmış kad ının beklemesiüç hayız mı, yoksa üç temizlik süresi midir?201 Sâfii ve bir k ısım müctehidler, âyette kar' den kasdedilen manan ıntemizlik olduğuna gitmi şlerdir. Bunun belirtisi (karinesi) say ının müennesolmas ıdır. Çünkü dilde say ının müennes olmas ı, sayılanm müzekkerolmas ını gösterir ki, bu da temizlikler (ethar) olup ayba şılar (hayzat)de ğildir.Hanefiler ve di ğer bir kısım müctehidler âyetteki kar' ın aybaşı(hayz) manas ında olduğuna gitmi şlerdir. Belirtisine gelince:a) Beklemenin me şru olmas ının hikmeti, bo şanmış kad ının beklemesiningerekli olmas ının hikmeti, kadının gebe olup olmad ığını öğrenmedin.Bunu bildiren ayba şıdır, temizlik de ğildir.b) Yüce Allah' ın "kadınlarınızdan aybaşı görmekten kesilenler ilehenüz ayba şı görmemi ş olanların iddetlerinden, şüphe ederseniz onlarınbeklemesi üç ayd ır," 258 sözünde beklemenin aylarla say ılmasnam nedeniniayba şı görmemeyi yapm ıştır. Bu ise, ayba şına göre beklemenin as ıl olduğunugösterir.c) Hz. Peygamberin "cariyenin boşaıımas ı iki ve beklemesi iki aybaşıdır"*sözüdür. Cariyenin ayba şı ile beklemesinin belirtilmesi hür kad ı-nın beklemesindeki kar'den maksad ın ne olduğunu aç ıklar. Ancak sayınınmüennes olmas ı sayılan, yani kar', lafz ının müzekker olmas ından ötürüdür.Zorluk bazan nass'lar ın birbiriyle kar şılaşmasından do ğabilir. Herbir nass ın yalnız ba şına gösterdi ği mana aç ık olabilir. Ve bunda bir kapal ı-lık bulunmaz. Fakat zorluk (kapal ıhk) bu nass'lar ın aras ını bulmak ve257 Bakara, 228.258 Talak, 4.• İlın Maceh, 2/672, yeni bask ı.320