gjuha shqipe dhe letersia 11 - Media Print

• Shtjelloni karakteristikat e artit të rrëfimit sipas tematikave dhe qëllimin e
këtij këndvështrimi sipas Kutelit. Kjo pikë sugjerohet detyrë shtëpie, pra
nxënësi mund të zgjerojë deri në 25 fjali fragmentin e mëposhtëm.
Sa i përket artit të rrëfimit, gjer të vijnë pas nesh më të mirët, do përpiqemi të
japim fragmente nga afreska e madhe e jetës shqipëtare, dyke u rënë pas
vragave që hapnë Faik Konica (Martesa e Skënderbeut, Mrika, etj.) Lumo
Skëndua (Hi dhe shpuzë). Nesër mund të vijë dikush – dhe lipset të vijë – të
hapë më me guxim palët e kohës për të na dhënë romanin historik, dramën
historike, në kuptimin e vërtetë të fjalës dhe jo në trajtat e zbehta të
deritanishme. Një fushë e gjerë punimi është e mbetet ajo e zhvillimit të
themës sipas pikëpamjes shoqërore dhe politike. Në se këtë deri tani nuk e
ka lejuar kuadri shqipëtar, e ka për të lejuar nesër. Në mënyrë fragmentare
mund të veprohet edhe sot.
ORA III
Objektiva:
a) Të analizohen teknikat argumentuese të Kutelit në ese;
b) Të analizohen aspekte gjuhësore të eseistikës së Kutelit;
c) Të gjykohet mbi esenë Si e shohim letërsinë shqipe
• A bini dakord me periodizimin që Kuteli i bën letërsisë shqipe që nga viti
1906 deri në 1944 dhe karakterizimin që i bën secilës prej periudhave?
Argumentoni qëndrimet tuaja.
Me këtë rast gjykojmë se do ish mirë që ndonjë shkrimtar të mendohet mbi një
lloj triollogjije të jetës shqiptare moderne me dy fillime simetrike dhe ja se qysh:
1. Viti 1906, 1907, 1908. Përpjekjet e fundit turke edhe Xhonturke për të
shtruar Shqipërinë. Periudha e romantizmit shqipëtar. Njerëz me mjekër ndër
male (Mihal Gramenua me shokë). Këndohet “Për Mëmëdhenë”./ Viti 1913,
Shqipëri! Shqipëtarë që s’e njohën veten shqipëtar, Wied-i, Thompson-i,
Vala e luftës, Vlora, Lushnja, Avniu, Parlamenti!/ 2. Viti 1924 Qershor; Viti
1924, Dhjetor! Bajrami; varre, litare, qetësi.”Penetrazione Pacifica”,
Kryengritje e represione. Viti 1928 “Penetrazione forzosa”…
Krizë e palate, ar e gjak. Preliminari etiopik. E Premtja e zezë. Të rinjtë kërkojnë
armë. – Pleqtë tradhëtojnë!/ 3. Viti 1939. Histerija fashiste. Tankset. Sëpatat e
flamurit. Këmishë-zinj e shpirt-korbë: Parakalojnë komendatorat! “Shqipërija në
zëmrën time”, Ngrihi shokë! Në male, si më 1908 “Për mëmëdhenë, për
Mëmëdhenë” Triumfi i gjakut kundrejt arit./Pra simetri e gjith asaj kënge,
simetri e gjith atij ideali (Për liri!) që nuk shuhet kurrë./Përbrenda këtyre dy
kulmeve: trimëri, dashuri, urrejtje, kompromisa, palate, vjedhje, tradhëti,
mundës, të mundur…/Të na falën lëçitësit për këtë paranthezë e cila rreh t’i
bëjë të prekshme mendimet tona mbi zhvillimin e letërsisë shqipe.
Është lehtësisht e dallueshme që sipas qëndrimit të Kutelit, periodizimi i
takon shkrimtarit dhe jo studiuesit të historisë së letërsisë. Po a është e saktë
kjo? Gjithashtu karakterizimi që Kuteli i bën secilës ndarje nuk ka karakter
108