gjuha shqipe dhe letersia 11 - Media Print

të epokës së Restaurimit, llogarinë gjakftohtë dhe mizorinë, që nuk lënë të
ngrenë krye ndjenjat fisnike.
Dëshmitari: Eugjen Rastinjaku; Rrëfimtari: është vetë autori.
• Ku dhe kur zhvillohen ngjarjet? Cilët janë personazhet dhe çfarë tipologjie
mbajnë mbi vete ata? Ngjarjet kryesore ndodhin në pensionin e zonjës Voker, në
fundin e nëntorit të vitit 1819. Këtu janë mbledhur shtatë bujtës në nevojë: në
katin e dytë - zonjusha e re Viktorina Tajfer me një kushërirë të largët,
madamën Kutyr; në katin e tretë fle një nëpunës që ka dalë në pension, Puareja
dhe një zotëri enigmatik në mesmoshë me emrin Votren; në katin e katërt – një
vashë lëneshë, madmauzel Mishono, një ish-tregtar bukësh Gorioi dhe studenti
Eugjen de Rastinjak, i cili ka ardhur në Paris nga Angulema.
• Zbuloni përbuzjen e bujtinarëve ndaj Xha Gorioit, si dhe raportin mes
mama Vokerit me të dhe “evolucionin regresiv” të këtij njeriu. Personazhi
Gorio lëviz banimin nga kati në kat. Ç’do të thotë kjo?
Të gjithë bujtinarët përbuzin së bashku xha Gorioin, të cilin dikur e kanë
quajtur “zotëri”. I vendosur te zonja Voker që më 1813, ai kishte zënë
dhomën më të mirë në katin e dytë (atëherë ai kishte para të madhe në duar
dhe pronarja e pensionit shpresonte se do t’i jepte fund ekzistencës së saj si
vejushë). Ajo kishte bërë shpenzime të mëdha për gjendjen e pensionit dhe
tavolinën e përbashkët të ngrënies, por Gorioi nuk i kishte vlerësuar
përpjekjet e saj. E zhgënjyer, mama Vokeri filloi ta shihte shtrembër Gorioin
dhe ai i justifikoi plotësisht parashikimet e këqija: pas dy vitesh ai u
zhvendos në kat të tretë dhe pushoi së ndezuri sobën gjatë dimrit. Arsyet e
kësaj rënieje nga vakti nuk i shpëtuan syve të mprehtë të bujtësve dhe
shërbëtorëve: te xha Gorioi më të rrallë vinin fshehtas dy dama të reja të
mrekullueshme dhe dukej haptazi që bastardi i vjetër e prishte pasurinë e tij
me dashnoret. Vërtet, ai u përpoq t’i paraqiste ato si bijat e tij, por kjo merrej
si një gënjeshtër e trashë që i zbaviste të gjithë. Në fund të vitit të tretë Gorioi
u shpërngul në katin e katërt dhe u katandis i veshur me zhele.
Kjo do të thotë që klasa sociale nga vinte secili personazh, varet nga kati ku
banoje, sa më lart aq më i varfër. Në fakt këtu kemi dy metafora: 1. lidhet me
klasat sociale se sa më të larta aq të degjeneruara dhe lidhet me familjet e
mëdha që përfshihen aty. 2. në vazhdim të së parës, Metafora II ka të bëjë me
personalitetin e Rastinjakut apo me atë arketip çka do të thotë që banon lart,
synon lart, po vepron ulët dhe i ulët mbetet.
• Si zhvillohet Eugjen Rastinjaku në Paris? Zbërtheni thelbin e këtij zhvillimi.
Balzaku vizaton te “Xha Gorioi” zanafillën e rrugëtimit të Eugjen Rastinjakut.
Ai është dëshmitar i ndjeshëm ndaj tragjedisë së Gorioit dhe ëndërron për një
punë të fituar me djersë. Rastinjaku hyn në roman i pajisur me ndjenja
fisnike, por në fund të romanit edhe ai përfshihet në “gjuetinë e milionave”,
pa i rezistuar llumit të asaj shoqërie, në të cilën synon të depërtojë.
Djaloshi i ri Rastinjak, i dehur me shkëlqimin e Parisit, vendosi të sulmojë
sallonet e shoqërisë së lartë. Nga gjithë farefisi i tij i pasur, Eugjen Rastinjaku
i vari shpresat te vikontesha Dë Bosean. Pasi i dërgon një letër rekomandimi
tezes së tij të moshuar, ai merr ftesë për një ballo. Djaloshi digjet nga dëshira
të afrohet më ndonjë damë të pasur dhe vëmendjen e tij e pushton kontesha
Anastasi de Resto.
75