gjuha shqipe dhe letersia 11 - Media Print

Lirikë me shi, Shkreli
Ora I
Objektivat:
a) Të kuptohet poetika e Azem Shkrelit;
b) Të lexohet dhe të kuptohet poezia;
c) Të komentohet aspekti imagjinar dhe mistik i zërit të krijimit për
lexuesin.
• Shpjegoni rëndësinë e Azem Shkrelit në letërsinë shqipe të pasluftës.
Rëndësia e Azem Shkrelit në letërsinë shqipe të pasluftës. Shfaqja e poetit të
fuqishëm, Azem Shkrelit shënoi kthesën drejt hapjes dhe modernizimit të
poezisë shqipe të Pasluftës. Rëndësia e tij është më e dukshme për faktin, se
Shkreli ishte një prej poetëve të parë në poezinë kosovare, me një talent të
fuqishëm emancipues, ndërsa në Shqipëri, gjendja e poezisë shqipe ndodhej
nën trysninë e dogmës letrare të socializmit, të kontrolluar ideologjikisht.
Liria poetike nga dogmat dhe krijimi i një traditë poetike në Kosovë u
mishëruan në krijimtarinë e poetit Azem Shkreli. Pas botimeve të librave të
parë me poezi të Esad Mekulit e Martin Camajt, Azem Shkreli e formësoi dhe
e konsolidoi këtë traditë me vëllimet që me vëllimin "Në krahët e shkrepave".
Pak nga pak, poezia e Shkrelit priret nga një poezi e subjektit personal, duke
e çliruar unin lirik intim nga ai kolektiv e duke përfshirë në të temën e
dashurisë për vendlindjen, dashurinë për vashën, lirikën e peizazhit dhe
portretizimin e njeriut rugovas me ngjyrimet e traditës dhe të lashtësisë.
Gjithë këto veti, bashkë me poetët e tjerë, si Ali Podrimja, Din Mehmeti,
Rrahman Dedaj etj., ndikuan në modernizimin e letërsisë shqipe pas luftës.
• Karakterizoni vetitë e poezisë së Azem Shkrelit.
Një ndër vetitë kryesore të poezisë së Azem Shkrelit është dendësia e
mendimit, pra tek ky poet nuk shteron kurrë burimi i mendimeve. Ngarkesa
dhe tendosja emocionale janë veti të tjera të poezisë së tij, të cilat nuk janë
sajime mekanike, as rezultat i reduktimeve dhe i shkurtimeve sasiore të
mjeteve shprehëse, pra krijimtari i pakufizuar, pa reduktime.
Poezia e Azem Shkreli përdor efekte artistike me figura të ligjërimit poetik, si
metafora, përsëritja, aliteracioni, etj., të cilat e bëjnë poezinë e tij të ketë
ritëm, gjallëri, imazh mendor dhe asociativ. Një pjesë e efekteve të poezisë së
Shkrelit janë dhe përpunimi i materies popullore vendase, mitet, tabutë,
paganizmi i theksuar në betimin për gurin, rrënjët, qiellin e tokën.
• Përkufizoni natyrën poetike të shkrimtarit Azem Shkreli.
Në natyrën poetike të Azem Shkrelit, përfshihet dendësia e të gjitha
shtresimeve poetike, e cila e ka të mprehtë ndjeshmërinë ndaj fjalës, dhe
mundohet të nxjerrë, të shtrydhë nga ajo të pamundshmen. Në natyrën
krijuese të poetit ndërthuren mendime dhe nuanca mendimesh, emocione,
ndjenjë, imazhe përfytyrimi dhe imagjinate. Natyra e Shkreli, është para së
gjithash, lirike dhe elegjiake. Ai është i prirur t'u këndojë si mahnisë para
bukurisë, ashtu edhe humbjeve intime, individuale dhe shoqërore.
195