gjuha shqipe dhe letersia 11 - Media Print

• Analizoni teknikat argumentuese për secilën nga idetë mbështetëse në
funksion të tezës kryesore të esesë “Si e shohim letërsinë shqipe” të Mitrush
Kutelit.
Teknikat argumentuese janë: 1. fjali me pjesë të nënrenditur shkakore
(sepse); 2. nëpërmjet qëndrimeve dëftuese 3. Fjali e nënrenditur kohore (kur)
me dy pjesë të bashkërenditura mënyrore (si ndjen, si flet); 4. kontrasti, 5.
fjali me bashkërenditje kundërshtore (por), 6. pohimit aksiomatik.
• Evidentoni fjalët kyçe në hyrjen e esesë. Në çfarë raporti qëndrojnë
konceptet popull-komb sipas Kutelit? A janë ata e njëjta gjë? Trajtoni
raportin gjuhë-popull, si dhe gjuhë - komb.
Ca më shumë: mundet të thuhet se shumica e kombeve janë më fort unitete
gjuhësore edhe kulturale se sa unitete raciale – sepse brenda tyre ngjan të
jenë tretur kombësi të ndryshme, dyke lënë gjuhën e vjetër për të renë. E
mirë, e keqe, kjo përzierje, është një realitet. Përmjet gjuhës një popull
shquhet nga popujt e tjerë, përmjet saj lidh brezat verigë pas verige, përmjet
saj shpreh ndjenjat e veta. Lidhja përmes brezave bëhet më e fortë kur gjuha
është e shkrojtur. Sepse shkrimi ruan thesarin e ndjenjave të së kaluarës
dhe lejon punimin e zhvillimin e gjuhës.
Fjalë kyçe: komb, unitet gjuhësor, kulturor, racial, gjuhë, popull, shkrim.
Sipas Kutelit: Mundet të thuhet se shumica e kombeve janë më fort unitete
gjuhësore edhe kulturale se sa unitete raciale – sepse brenda tyre ngjan të
jenë tretur kombësi të ndryshme, dyke lënë gjuhën e vjetër për të
renë…Përmjet gjuhës një popull shquhet nga popujt e tjerë, përmjet saj lidh
brezat verigë pas verige, përmjet saj shpreh ndjenjat e veta.
Sipas Kutelit, përzierja historike raciale e kombeve të ndryshme ka krijuar
unitete gjuhësore e kulturale, me një tharm racial të përbashkët, por më së
shumti raca të përziera, që kanë dhënë popullin.
Raporti gjuhë-popull është raport i ligjëruar me kushtetutë, çka do të thotë
populli shqiptar (e gjithë popullsia që jeton në trevat e RSH-së: rome, slave,
xhipsi, grekë, goran, vllehë etj.) dhe që flet shqip dhe gjuhë zyrtare ka
shqipen. Minoritetet që janë në përbërje të popullsisë shqiptare kanë
kombësinë përkatëse dhe gjuhën e tyre të familjes apo të komunitetit ku
jetojnë që mund të jetë slave, greke etj.
• Hyrja e esesë është e karakterizuar nga shumë mbiemra. Shquani
togfjalëshat e tipit emër + mbiemër, që janë në funksion të tezës kryesore,
dhe zbërthejini ata nga pikëpamja kuptimore.
1. 1.kombësi të ndryshme; lidhet me popujt që përbëhen nga përzierje e
kombeve të ndryshme.
2. gjuhën e vjetër për të renë, i referohet zhvillimit të ilirishtes në
protoshqipe dhe shqipe më pas.
3. Lidhja e fortë brezash: trashëgimia kulturore e shpirtërore që ne lëmë
brez pas brezi nëpërmjet gjuhës.
4. gjuha e shkruar- si akt kombëtar i nevojshëm për ekzistencën e gjuhës.
• Analizoni funksionet gjuhësore, funksionale dhe stilistikore të përdorimit të
foljeve në vetën e parë shumës dhe vetën e tretë njëjës. Në çfarë raportesh e
vendosni shkruesin e esesë dhe lexuesin në këto teknika?
110