gjuha shqipe dhe letersia 11 - Media Print

ORA II
Objektiva:
a) Të analizojë esenë e Brodskijt duke iu përgjigjur pyetjeve;
b) Të vlerësojë qëndrimet e Brodskijt si disident;
c) Të analizjë qëndrimet estetike të Brodskijt.
Kontrolli i detyrave të shtëpisë shkon pak a shumë në vijim të ushtrimit të
mëposhtëm.
• Asimiloni konceptet estetike të mëposhtme (realizëm socialist dhe disidencë)
dhe trajtojini ato në kuadër të esesë së Brodskijt dhe të letërsisë shqipe në
vitet e diktaturës.
1. Mësuesi i shpjegon këto dy koncepte dhe nxënësi sugjerohet t’i analizojë
ato në kuadër të esesë së Brodskijt mbështetur në frazën: “Rreziku i
vërtetë për shkrimtarin nuk është edhe aq mundësia (dhe shpesh siguria)
e përndjekjes nga shteti, sesa mundësia për t’u ndjerë i hipnotizuar nga
tiparet e shtetit, të cilat, të përbindshme apo të nënshtruara ndryshimeve
për mirë, janë përherë të përkohshme.”
2. Përndjekja nga shteti është e njohur në vendet e Evropës Lindore ku
regjimi komunist i instaluar ndërtoi filozofinë dhe doktrinën e realizmit
socialist pati minimalisht tre shfaqje: 1. artistin që iu bind doktrinës, 2.
atë që nuk iu bind, por as e kundërshtoi publikisht dhe që e kreu
veprimtarinë e tij ideo-artistike në mënyrë të ndërmjetme duke iu
përmbajtur parametrave të neutralitetit, 3. shkrimtari që e kundërshtoi
regjimin si Trebeshina, Xhagjika etj. Gjithsesi në kontekstin e një sistemi
komunist si ai evropiano-lindor i shekullit të kaluar, të tre këto kategori
artistësh përndiqeshin ose ndiqeshin minimalisht nga shteti. Megjithatë,
ajo që është më e rëndësishme ishte trysnimi i mendjes apo censura e
shpirtit që të krijonte regjimi. Pra brenda frazës “Rreziku i vërtetë për
shkrimtarin (regjimi, doktrina e realizmit socialist) nuk është edhe aq
mundësia (dhe shpesh siguria) e përndjekjes nga shteti (regjimi), sesa
mundësia për t’u ndjerë i hipnotizuar nga tiparet e shtetit (doktrina e
realizmit socialist), të cilat, të përbindshme apo të nënshtruara
ndryshimeve për mirë, janë përherë të përkohshme.(regjimi dhe doktrina)”
• Analizoni konceptet progres-regres (apati) në mes botëkuptimit shtetar për
zhvillimin dhe atij letrar.
Filozofia e shtetit, etika e tij, pa folur më për estetikën – janë përherë “dje”-ja.
Gjuha dhe letërsia janë gjithmonë “sot”-i dhe shpesh – sidomos aty ku
sistemi politik është ortodoks – ato madje mund të përbëjnë edhe “nesër”-in.
Kjo i referohet në përgjithësi misionit parathënës të artit, megjithatë duke u
rikthyer tek shoqëritë shtetare në përgjithësi dhe tek ato totalitare në veçanti
kemi atë Brodskij i cili e cilëson “Filozofia e shtetit, etika e tij, pa folur më për
estetikën – janë përherë “dje”-ja.” Në fakt është një perceptim i saktë dhe i
provuar empirikisht nga historia e civilizimit: reformat shtetare janë shumë
më të ngadalta, nga zhvillimet në art. Ka studiues: sociologë të artit që
mendojnë se zhvillimi në art, pasohet gjithmonë nga evolucione/ revolucione
politike. Lidhur me artin dhe funksionin parathënës të tij, Brodskij thotë:
116