gjuha shqipe dhe letersia 11 - Media Print

e tij do të thotë se ai ka zgjedhur të jetë një baba i tillë, dhe se lumturia e të
bijave mbi lumturinë personale është më se normale për të. Truku i Balzakut
qëndron pikërisht në faktin e kompromisit që ai ka bërë me veten, me vajzat,
me shoqërinë dhe mbi të gjitha me jetën. I lumtur në mënyrën e tij është një
autoironi lidhur me gjithë këtë.
• Si mendoni ju, çfarë ndodh mes realizmit dhe dëshirës për të besuar diçka
tjetër në personazhe si Xha Gorioi? Zbuloni kufijtë e perceptimit.
Ajo çka ndodh, është drama individuale e personazhit të Xha Gorioit, drama
e vajzave dhe ajo sociale. Si kufijtë e realizmit, ashtu edhe të dëshirës, e
humbin limitin e asaj se deri ku mund të shkojnë, ndaj dhe nuk mund të
perceptohen më as dashuria e sëmurë atërore, as indiferenca e bijave.
• Megjithatë, gjykoni në ka kufi apo jo mosdashuria e Delfinës dhe e
Anastasias ndaj babait. Argumentoni qëndrimin tuaj.
Kufiri i tyre është lehtësisht i dallueshëm, sepse ai është material dhe lidhet
thjesht dhe ngushtë me botën dhe moralin e tyre ndaj saj. Kufiri është
thjesht material, sepse ekzistenca e tyre humane dhe sociale është thellësisht
e lidhur me materialen dhe nuk ngrihet as pozitivisht, as negativisht mbi të.
Ndjenja si dhembshuria, sinqeriteti etj. janë të huajtur në karakteret e tyre.
• Shpjegoni tolerancën, moralin, shpirtin e faljes dhe të mishërimit tek Xha
Gorioi.
As pas ballos vajzat e tij nuk denjojnë të shkojnë t’i japin lamtumirën atit të
vdekur, duke u justifikuar - njëra me grindjen që ka me bashkëshortin,
ndërsa tjetra se është e sëmurë. Edhe në këtë pikë plaku përpiqet t’i përligjë
vajzat, se ndoshta ato nuk e kanë ditur gjendjen e tij aq të sëmurë. Gorioi
nuk do të vdesë, vetëm e vetëm që të mos u shkaktojë hidhërim bijave të tij.
Toleranca ndaj sjelljes së padenjë të vajzave karshi autoritetit të babait dhe
institucionit të familjes.
Morali i Xha Gorioit karakterizohet njerëzor dhe i prirur drejt së mirës, që në
vepër lidhet qartazi me konceptin universal të faljes. Mishërimi lidhet me
mungesën e lumturisë në jetë, që të bijat përjetojnë.
• Cila është e vërteta dhe si mendoni, pse del në pah ajo? Çfarë ka parë
Gorioi te Rastinjaku që ia beson atij të vërtetën e jetës së vet?
Vetëm para minutave të vdekjes plaku Gorio guxon ta shikojë të vërtetën në
sy. Gorio i thotë Rastinjakut të vërtetën, të cilën e ka fshehur aq gjatë jo
vetëm prej të tjerëve, por edhe prej vetvetes. Heroi pranon se “ato të dyja
kanë një zemër guri”; se “me para mund të blesh gjithçka, madje edhe
dashurinë e bijave” dhe se ai “ua ka dhënë atyre gjithë jetën e tij, e tash ato
nuk duan t’i japin qoftë edhe një orë”. Gorioi e emërton vetë shkakun e kësaj
fatkeqësie: “…ato janë mësuar të më hanë deri kockat, dhe prandaj, gjithçka
kam bërë për to e ka humbur vlerën”. Plaku e ka ndjerë veten të lumtur,
qoftë nga një fjalë ledhatare, qoftë nga një vështrim i lumtur i vajzave të tij. Ai
do të kishte qenë më i lumtur “të jetë ai qenush i vogëlth, të cilin vajzat... ta
mbanin në prehër …”. Që të mund të vdiste i lumtur, Gorioit do t’i mjaftonte
vetëm t’i shihte dhe të dëgjonte zërat e tyre. Po çfarë do t’u kushtonte këtyre
bukurosheve të pashpirta mondane ta bëjnë të atin të lumtur? Sepse ai nuk
u kërkonte atyre asgjë, përveç dashurisë dhe ledhatimeve, porse të bijat nuk
deshën t’ia jepnin as këto gjëra të vogla si shkëmbim i të gjitha sakrificave që
ka bërë ai për to dhe që është themeli i mirëqenies së tyre.
87