gjuha shqipe dhe letersia 11 - Media Print

7.5 Odin Mondvalsen, Trebeshina
• Analizoni absurdin e gjendjes së personazhit mes pasjes dhe mospasjes së
një emri. Referojuni humbjes së identitetit nën trysnitë politike të ndryshme.
Që në fillim heroi ynë humbet identitetin e tij. Nga koha e shkuar në të
tashmen ai ndërron emër por vetë e ka harruar se cili është. Ai di thjesht që
është. Nisur nga kjo mund të themi se nën trysninë e totalitarizmit apo
nazizmit individi humbet emrin. Në fakt nuk ka të bëjë drejtpërdrejt me
humbjen e emrit. Kjo lidhet më së shumti me humbjen e identitetit që
sistemet përpiqen të modifikojnë ndërgjegjen personale përpiqen dhe më së
shumti arrijnë t’ju bëjnë individëve.
• Zbërtheni domethënien dhe simbolikën e një injeksioni në kontekstin e
diktaturës. Çfarë është për ju paralizimi mendor?
Injeksioni në kontekstin e diktaturës ka dy kuptime: një real dhe një ireal.
Kuptimi real lidhet me torturën e llojit të ndryshëm, ndërsa konteksti ireal ka
të bëjë me atë që quhet shpëlarje e trurit. Në sistemin totalitar në Shqipëri,
diktatura ndaloi fjalën e lirë dhe mendimin ndryshe duke rrënjosur në masë
dogmën e realizmit socialist. Në këtë kuadër mendja e pjesës më të madhe të
kombit u brumos sipas filozofisë politike të regjimit.
• Arsyetoni dramën e lirisë së individit nën pushtetin totalitar mes të qenit në
Hënë dhe varrimit të shokëve aty si dhe largimit në Mars.
Drama në shoqërinë totalitare prek gjithkënd në kuptimin që ti nuk je i lirë të
flasësh dhe as të mendosh. Heroi ynë Odin Mondvalsen zgjedh që këtë izolim
mendor nëpërmjet situatave absurde ta refuzojë duke krijuar halucinacione
të tipit vajtje në hënë si një mundësi për të ikur sa më larg realitetit. Varrimi i
shokëve në hënë lidhet me atë që njerëzit e fjalës së lirë mbetën me varr pa
emër. Largimi në mars është thjesht një mënyrë për tu larguar nga realiteti.
• Zbuloni “budallallëkun” e ideologjisë komuniste dhe funksionimin e
shërbimit sekret mes kleçkës së gomarit të Harizit.
Me qëllimin për të dënuar njerëz sistemi ngrinte akuza të rreme për individë
të caktuar që nuk i shkonin për shtat. Një nga këto ishte edhe humbja e
gomarit të Dajlanit që është një grotesk për të dhënë kotësinë dhe
demagogjinë e akuzave të komunizmit. A mund të kërkohet një gomar në
mars? A mund të dënohet një njeri për humbjen e një gomari?
• Komentoni fjalët e Odin Mondvalsenit në thirrjen e tij: “ –Pse, a nuk ngjan
historia e qenit me atë të njeriut?!...” dhe mungesën e lirisë së fjalës në
diktaturë.
Zhvlerësimi i figurës së individit ishte një qëllim në vetvete i sistemit totalitar.
Një nga mënyrat që sistemi përdori ishte edhe tradhtia e shokëve. Trebeshina ka
përdorur qenin, simbolin e besnikërisë për të dhënë makabritetin dhe
deformimin njerëzor nga sistemi totalitar. Leximi tjetër ka të bëj me keqtrajtimin
e njeriut. Trajtimi i tij si qen duke iu referuar këtu edhe nazizmit.
• Krahasoni qëndrimet e Odin Mondvalsenit me atë të shokut të burgut
përballë bukurisë që hyn në qeli.
Dy shokët e qelisë vizitohen nga një vajzë e bukur me flokë të verdhë. Në
kulmin e izolimit këta dy burra kanë reagime të ndryshme, njëri prej
mashkulli dhe tjetri prej të frikësuari. Në këtë aspekt ne lexojmë dorën e
209