gjuha shqipe dhe letersia 11 - Media Print

• Analizoni qëndrimin e autorit Hamiti mbi procesin e krijimit,
ridimensionimin, rileximit dhe rishikimin e ideve. Si e kuptoni konceptin
“situatë ideale”?
Poenta është se letërsia nuk shkruhet gjithnjë dhe kurdo (KRIJIMI), po edhe
nuk lexohet gjithnjë dhe kurdo njësoj (RILEXIMI dhe RIDIMENSIONIMI I
IDEVE)j; për të dyja proceset ekziston një situatë ideale, që nuk mund të
kërkohet, po jepet vetë, shfaqet vetë. Kjo ka të bëjë veçanërisht me tipin e
shkrim-leximit (RISHIKIMI), kur lexuesi bëhet një me krijuesin në rikrijimin
dhe në të kuptuarit e tekstit (RIKRIJIMI).
Situata ideale lidhet me impulsin artistik të krijimit dhe të ndërgjegjësimit
mbi atë çfarë vetë autori ka shkruar, është momenti kur vepra letrare ka lënë
pas procesin e krijimit të saj dhe është krijuar.
• Si ka ndikuar poezia e Malarmesë, fryma që ajo mbart, mbi procesin
analitik të Konicës, lidhur me figurën e Prometeut.
Konica në këtë ese, gjendjen e veçantë subjektive para leximit e përshkruan
duke kujtuar vargun e famshëm të Stefan Malarmesë: Jeta është pa gëzim, dhe
librat i kam kënduar të gjitha, nga poezia e tij e famshme Puhi detare. Ne, duke
njohur frymën e poezisë së Malarmesë, ku jepet lodhja e trupit dhe e shpirtit,
që sugjeron edhe përdegëzimin e tyre, për të dhënë mërzinë e famshme të
simbolistëve; njohim pra një gjendje të tillë të rëndë të Faik Konicës.
Ku të gjendet dalja, shpëtimi nga mërzitja? Malarme klith: Fuir! (do të thotë: me
ikë, me u humbë); kurse Konica shpëtimin e gjen në një lëvizje të jashtme: zëri i një
vajze që lidhet me Trupin, apo shfletimi i fletëve të harruara të librit të dashur që
lidhet me Shpirtin, për t’u zgjuar muzika e jetës, e artit dhe e mendjes. 4
• Gjeni pikat e përbashkëta dhe dallimet mes frymës që dallon procesin
krijues të Konicës dhe procesin krijues të Malamesë. Si e plotëson Hamiti
idenë tonë mbi Konicën?
Pika të përbashkëta: Ne, duke njohur frymën e poezisë së Malarmesë, ku
jepet lodhja e trupit dhe e shpirtit, që sugjeron edhe përdegëzimin e tyre, për
të dhënë mërzinë e famshme të simbolistëve; njohim pra një gjendje të tillë të
rëndë të Faik Konicës.
Pikat dalluese: Malarme klith: Fuir! (do të thotë: me ikë, me u humbë); kurse
Konica shpëtimin e gjen në një lëvizje të jashtme: zëri i një vajze që lidhet me
Trupin, apo shfletimi i fletëve të harruara të librit të dashur që lidhet me
Shpirtin, për t’u zgjuar muzika e jetës, e artit dhe e mendjes. 4
Plotësimi: Ja, kjo është gjendja subjektive e Konicës lexues, kur në vetmi një
natë i rikthehet Prometheut të lidhur të Eskilit, qoftë nëpërmjet një fjalie të
shfletuar me rastësi: Është kurdoherë i ashpër kush ka pak kohë që urdhëron.
Kjo fjali, siç do të shihet më vonë, është çelës jo vetëm shtytës për rileximin e
Prometheut, po dhe të vlerësimit të tij në këtë ese, dhe të mënyrës së leximit
të tij duke e lidhur me aktualitetin, me përvojën personale e rrethin.
• Komentoni domethënien etike dhe estetike të thënies “Është kurdoherë i
ashpër kush ka pak kohë që urdhëron”. Përpiquni të kuptoni edhe anën
funksionale të kësaj shprehjeje.
Domethënia: Tirani i ri dhe tirania sundojnë nëpërmjet forcës dhe padijes
(domethënia etike, sepse ka të bëjë me parimin e përgjithshëm të sundimit).
66