gjuha shqipe dhe letersia 11 - Media Print

Përdorimi i foljeve në vetën e parë shumës: funksioni gjuhësor lidhet me
pozicionimin në ligjërim, pra autori ka marrë pozicionin e qendrës së
ligjërimit dhe folja që mbart kuptimin është folja ekzistenciale qendërvendosëse
në ligjërim. Nga ana funksionale ka marrë funksionin 1. të
shkrimtarit, 2. të shqiptarit, 3. kombëtar (të bashkësisë) etj.
Përdorimi i vetës së tretë njëjës ka të bëjë me karakterin përgjithësues dhe
neutral të shkrimit të esesë.
• Çfarë funksioni ka përdorimi i modalitetit kushtor në trajtimin e
argumenteve?
P.sh: Në qoftë se e bën këtë e në qoftë se talenti i tij – shkëndija hyjnore – fiket
edhe ay bëhet jatak i armikut kundër kombit, meriton dënimin më të rreptë.
Modaliteti kushtor ndihmon në ndërtimin e kontrastit, ai gjithashtu është më
ekspresiv për të dhënë qëndrimet.
• Si ka vepruar Mitrush Kuteli me etiketimet? Çfarë trajte kanë ata të
përkufizimeve apo të sentencave?
Etiketimi, që është ripërkufizimi i tezës dhe i argumenteve përkatëse, autori i
ka përdorur dendur p.sh: Shkrimtari duhet t’i afrojë njerëzit, jo t’i ndajë
(sentencë). Ai i ka përdorur të dyja teknikat si të përkufizimit p.sh: Me këtë
rast gjykojmë se do ish mirë që ndonjë shkrimtar të mendohet mbi një lloj
triollogjije të jetës shqiptare moderne me dy fillime simetrike; apo
sentence Përmjet gjuhës një popull shquhet nga popujt e tjerë, përmjet saj
lidh brezat verigë pas verige, përmjet saj shpreh ndjenjat e veta.
Sikurse e shohim: sentenca sjell dhe një risi në qëndrimet e Kutelit.
Përkufizimi jep një qëndrim të njohur nga të gjithë, por që Kuteli e ka dhënë
sipas qasjes së tij.
• Në çfarë raportesh qëndron kritika letrare me letërsinë sipas autorit? Mbi
çfarë konteksti e ka vendosur ai atë dhe a shërben paragrafi për të si një
përmbyllje për esenë?
Po t’ishim kritikë të vërtetë (jo diletanta, si jemi ose çun, si ay tjetri) nuk do të
na mjaftonin tri jetë bashkë për të shqyrtuar atë pak lëndë letrare që kemi –
që nga kënga popullore e gjer në prodhimi i librës. Sepse kritikën duhet ta
kuptojmë jo si spekulacion abstrakt ose si donjë parafrazim croce-ian, po
thjesht, me monografi letrare, me komentime, me vëzhgime biografie edhe
bibliografike.
Kritika sipas Kutelit është e lidhur më ngushtësisht me letërsinë dhe sipas tij
është ende i pafilluar studimi i letërsisë mbi baza të vërteta shkencore. Ai i
përmbahet qëndrimit se kritika duhet të jetë thellësisht profesionale dhe të
ketë vendin e saj të institucionalizuar nëpërmjet botimeve. Edhe mund të
shërbejë si mbyllje për esenë, sepse kritika është ajo që vjen pas produktit
letrar, dhe sigurisht së bashku me lexuesin i jep veprës letrare vendin që i
takon në letërsi.
• Shkruani një mbyllje sipas këndvështrimit tuaj, ku të përmblidhni tezën,
argumentet dhe përfundimet më të rëndësishme. Shtoni një fjali në mënyrë që
të shprehni shterueshmërinë ose jo të shkrimit “Si e shohim letërsinë shqipe”.
Jo më shumë se shtatë fjali përmbyllëse ku të rimerret teza dhe të përforcohen
në mënyrë të përmbledhur qëndrimet e Kutelit. Të mbahet parasysh se në
mbyllje nënvizohet fakti se eseja nuk ka qenë tërësisht shteruese.
111