gjuha shqipe dhe letersia 11 - Media Print

individualitetit, unikalitetit, veçanësinë – duke e shndërruar atë nga një
kafshë shoqërore në personalitet.
2. Sepse aty ku ka kaluar arti, ku është lexuar poezia, ata zbulojnë në vend
të pëlqimit dhe solidaritetit – shpërfillje dhe kundërshtim, në vend të
vendosmërisë për veprim – mosvëmendje dhe neveri.
3. Filozofia e shtetit, etika e tij, pa folur më për estetikën – janë përherë
“dje”-ja. Gjuha dhe letërsia janë gjithmonë “sot”-i dhe shpesh – sidomos
aty ku sistemi politik është ortodoks – ato madje mund të përbëjnë edhe
“nesër”-in.
4. Në jetën e zakonshme, ju mund të tregoni të njëjtën histori tre herë dhe të
shkaktoni në të tre herët të qeshura, të jeni shpirti i shoqërisë. Në art, një
formë e tillë sjelljeje quhet “klishe”. Arti nuk është vegël endëse dhe
zhvillimi i tij përcaktohet jo nga individualiteti i artistit, por nga dinamika
dhe logjika e vetë materialit, nga historia e mëparshme e veglave që
kërkojnë gjejnë (apo të nënkuptojnë) çdo herë zgjidhje cilësisht të reja.
Në shembujt e mësipërm dhe të tjerë në tekst, Brodskij ka vënë përballë dy
realitete 1. Përditshmërinë dhe 2. artin. Realiteti i përgjithësuar i këtyre është
letërsia dhe karakteristikat e saj p.sh: 1. krijimi i personalitetit etj.
Përgjithësisht pra, autori nxjerr përgjithësime.
• Analizoni raportin që Brodskij ka vendosur me dëgjuesin/lexuesin e vet
gjatë prezantimit të kësaj ligjërate.
Teksti po të vërehet me kujdes ka dy qendra referenciale 1. ne (si njerëz në
masë) 2. njeriu (Ai si krijesë e lartësuar). Qëndrimet e Brodskijt ndaj këtyre
qendrave janë të ndryshme pa dyshim: kur flet për shoqërinë është ne, apo
sunduesit janë në numrin shumës. Kur flet për njeriun kemi një metonimi të
përdorur duke iu referuar shkrimtarit dhe individit përjetues të procesit artistik.
Raporti në fakt nuk është aq i lidhur me lexuesin/dëgjuesin se sa mbi
qëndrimin individual të autorit ndaj shoqërisë, prirjeve të saj dhe individit
(krijues e përjetues).
• Çfarë do të vlerësonit si kulturologjike në fjalimin e Brodskijt? Argumentoni
idetë tuaja. (detyrë shtëpie)
Për këtë nxënësi sugjerohet të fokusohet tek: 1. cilat janë teoritë që trajton
Brodskij në tekst p.sh. demokratizimi i të shprehurit letrar, 2. cila është baza
kulturore që ka ndërtuar këtë tekst (pra, letërsia në raport me shkencat e tjera).
ORA IV
Objektiva:
a) Të analizojë aspektet kulturologjike të tekstit dhe qëndrimet e Brodskijt;
b) Të krahasojë figurën e Brodskijt me të Kutelit;
c) Të evidentojë tiparet e shkrimit përshkrues në esenë e Brodskijt;
d) Të ekzekutojë hapat e shkrimit të një interviste, bazuar në esenë e
Brodskijt.
126