gjuha shqipe dhe letersia 11 - Media Print

personazheve të tij. Pas tatëpjetave të jetës në të cilat kalon individi në
rrëfimin e Petro Markos, ai mbetet i pamposhtur nga mizoritë e botës dhe
kultivon thelbin e tij njerëzor.
Në themelet e fundit të tij qëndron mbijetesa e dinjitetit të jetës. Prandaj dhe
romani quhet “Qyteti i fundit”, sepse ndoshta është stacioni i fundit për Ana
Marien, por jo për jetën që vazhdon.
Skeleti i analizës së romanit “Qyteti i fundit”
Analiza e romanit “Qyteti i fundit” mund të fokusohet në tre aspekte të cilat
do të ndjekin hap pas hapi ezaurimin e njëri-tjetrit: elementet e analizës,
veprimet e analizës dhe gjuha artistike e realizimit të tyre.
1. Fabula e romanit: Përfundimi i Luftës së II Botërore, pushtuesit italianë
kthehen në vendin e tyre. Mes tyre është edhe një prostitutë Ana Maria që
në momentet e fundit të parakthimit dashurohet me toger Lekën,
shqiptar. Dashuria e tyre nuk zgjat veçse disa orë. Në momentin e
paranisjes për në Itali, Ana Maria hidhet në det dhe mbytet.
2. Qëmtimi i rrëfimit. Për këtë:
- Thoni konfliktet kryesore dhe dytësore në roman. P.sh dashuria e dy
të rinjve dhe pamundësia e kësaj dashurie, apo konflikti dytësor:
mentaliteti që do ta paragjykonte figurën e Anës etj.
- Ndajeni romanin në hyrje, linjën e peripecive të personazheve që
luajnë rol në konflikt dhe në zgjidhjen e tij; kulmin e romanit (fitorja e
dashurisë dhe tragjedia e saj); zgjidhja. Këto ilustrojini me fragmentet
përgjegjës në libër, duke nxjerrë në pah edhe karakteristikat e
letërsisë së brezit të humbur.
- Analizoni se nëpërmjet cilave ngjarje kyçe është realizuar uniteti i
romanit.
3. Koha në roman. Kjo pikë ka për qëllim që të identifikojë raportin kohor që
ekziston mes kohës së fabulës (ndodhisë si të tillë) dhe kohës së rrëfimit
(në ç’kohë e vendos rrëfimtari ngjarjen).
- Ngjarjet në analizë renditen sipas ndodhisë së tyre kohore, pra në
rend kronologjik.
- Nëpërmjet detajeve gjuhësore të përdorura nga autori, identifikohet
kohëzgjatja e ndodhive (takimi i të rinjve) dhe shpejtësia e tyre (mbytja
e Ana Marias në det).
4. Hapësira: Ku zhvillohen ngjarjet dhe simbolika që mbart çdo vend ku
autori i vendos ato.
5. Trillimi dhe realiteti. Nëpërmjet kësaj ju identifikoni secilit tip i përket
romani, atij realist apo atij fantastik. Kështu ju keni përcaktuar gjininë
letrare të cilit i përket ky roman.
6. Personazhet: Dalloni personazhet më kryesore dhe episodike të pjesës.
Portretizoni secilin prej tyre.
- Identifikoni protagonistin, antagonistin, ndihmësit e konfliktit dhe
personazhet dytësore.
- Përshkruani në mënyrë sintetike karakterizimin fizik, psikologjik,
ideologjik, social, kulturor etj. si dhe sjelljen e tyre në rrëfim, duke e
212