gjuha shqipe dhe letersia 11 - Media Print

Gjithashtu, autori ka ndërthurur disiplina në tekst: rreth letërsisë ai
rrotullon gjuhën, komunikimin, historinë, politikën e politilogjinë,
sociologjinë dhe filozofinë.
Pikëpamja individuale: “Ndjeshmëria e hollë estetike shtjellohet uritshëm tek
njeriu, sepse, duke mos i dhënë madje llogari vetes për atë çka përfaqëson në
vetvete dhe se çfarë i duhet atij me domosdo, njeriu, si rregull, e di
instinktivisht çfarë nuk i pëlqen dhe çfarë e sëkëlldis.”
• Shtjelloni se si vërehet ligjërimi i përditshëm në individualitetin gjuhësor të
Brosdkij dhe evidentoni bazat sociale të tij nëpërmjet këtij individualiteti.
Pra do t’i përgjigjemi pyetjes “1. Si vërehet nga kjo ligjëratë që Brodskij është
shkrimtar? 2. Cilat janë bazat e sjelljeve sociale të tij?”
1. P.sh: Ai po mban një ligjëratë për letërsinë në raport me individin krijues
dhe përjetues, ai e përligj autoritetin e vet duke e vënë letërsinë në kandar
me artet e tjera; ai vëren rolin e epërm të letërsisë si art në raport me
përvojën politike, historike, shtetare etj.
2. Baza e sjelljes së tij sociale shprehet qartë në dy moment a) Nuk po bëj apel
që shteti të zëvendësohet me biblioteka – megjithëse ky mendim jo rrallë
më ka shkuar ndërmend – porse nuk dyshoj që nëse sundimtarët tanë do
t’i kishim zgjedhur në bazë të përvojës leximore dhe jo në bazë të
programeve politike, në këtë tokë do të kishte pasur më pak hidhërim. Kam
përshtypjen se sundimtarin potencial të fateve tona duhet ta pyesnim para
së gjithash jo si e përfytyron ai drejtimin e politikës së jashtme, por
ç’mendon ai për Stendalin, Dikensin, Dostojevskin. b) Në ditët e sotme
është jashtëzakonisht e përhapur bindja se gjoja shkrimtari, poeti në
veçanti, duhet të përdorë në veprat e tij gjuhën e rrugës, gjuhën e turmës.
Me gjithë aparencën demokratike dhe volitë e prekshme praktike për
shkrimtarin, një pohim i tillë është veçse një pallavër, ngase paraqet në
vetvete gjakimin t’ia nënshtrojë artin, në rastin konkret letërsinë, historisë.
• Zbuloni se cilit mjedis i referohet ligjërimi i Brodskijt. Si ka ndikuar ky
mjedis në të menduarit dhe mesazhin poetik të shkrimtarit të madh?
Mjedisi: Rreziku i vërtetë për shkrimtarin nuk është dhe aq mundësia (dhe
shpesh siguria) e përndjekjes nga shteti, të cilat, të përbindshme apo të
nënshtruara ndryshimeve për mirë, janë përherë të përkohshme. Ngritja e
psikozës dhe e persekutimit të mendimit dhe individit.
Ndikimi: Kjo ka vlerë të paktën për faktin se gjëja më e shtrenjtë për
letërsinë është forca e saj kundërhelmuese prej çfarëdo përpjekjesh totale – të
njohura dhe të panjohura – për t’ia qasur zgjidhjes së problemeve të
ekzistencës njerëzore. Si një sistem moral, së paku, sigurimi, letërsia është
ku e ku më efektive se sa çfarëdo sistemi besimi apo doktrine filozofike.
• Vëreni tipare të ligjërimit mediatik te fjala e nobelistit dhe sqaroni raportet
përditshmëri-kulturë në fjalim.
Për këtë i përgjigjemi pyetjes: Në çfarë raportesh ekziston jeta e përditshme
me realitetin artistik në letërsi sipas Brodskijt? Sillni shembuj.
1. Nëse arti diç edhe na mëson (artistit, në radhë të parë), atëherë kjo ka të
bëjë pikërisht me privatësinë e ekzistencës njerëzore. Duke qenë më e
stërlashta – dhe forma më e fjalëpërfjalshme e iniciativës vetjake – ajo
dashje ose pa dashje stimulon tek njeriu pikërisht ndjesinë e
125