gjuha shqipe dhe letersia 11 - Media Print

mos ditur se nga t’ia mbaja. S’kisha guxim të veja t’i shikoja, trembesha mos më
qortonin. Dhe ja që m’u mbyllën dyert e shtëpive të vajzave të mia.
Tonet e Xha Gorioit në fragment janë sa realiste, aq edhe ironike. Ai përpos
vuajtjes së dhimbjes për ç’ka është duke përjetuar, jep edhe sarkazmin dhe
përbuzjen e tij ndaj karakterit të vajzave. Thelbi i tyre është çnjerëzorja.
• Heroi ynë në fund i drejtohet Perëndisë për drejtësi. Evidentoni fragmentin
me fjalët e personazhit dhe komentojeni atë nga pikëpamja e realizmit kritik.
O perëndi! Po meqë ti e di se ç’të zeza (metaforë) kam hequr, meqë ti i ke
numëruar thikat (hiperbolë) që kam marrë në atë kohë që më plaku, që më
kërrusi, që më nxiu, që më vrau, që më thinji, ose më bën të vuaj sot
(enumeracion). … Ah, sa budallenj janë etërit! I doja aq shumë, saqë prapë
shkova te to, si ai kumarxhiu në bixhoz. Vajzat e mia ishin vesi im; ato ishin
padronet e mia, ishin gjithçka për mua! Të dyjave u duhej ndonjë gjë, ndonjë
stoli; shërbyeset e tyre ma thoshin dhe unë ua jepja që të më prisnin mirë!
Sidoqoftë, ato më kanë dhënë ndonjë mësim të vogël, më kanë mësuar se si të
sillem në shoqërinë e lartë. Oh, nuk pritën shumë, jo. Zunë të turpëroheshin
për mua në sytë e të tjerëve. Ja se ç’do të thotë t’i rritësh mirë fëmijët. Apo unë
s’mund të veja në shkollë në këtë moshë. (më dhemb, më dhemb shumë, o Zot!
Mjekët, ku janë mjekët, sikur të ma hapin kokën, nuk do të vuaja kaq shumë.)
Vajzat, vajzat e mia! Anastasinë, Delfinën! Dua t’i shoh.
Balzaku përdor apostrofin për të dhënë thirrjen që Gorioi i bën Zotit. Ai
gjithashtu ka përdorur koncepte teologjike si mëkati, shpagimi, vesi etj., që
lidhen me gabimin e tij atëror të dashurisë së sëmurë. Megjithatë, ai nuk
kërkon vetëgjyqësi dhe Zotit nuk i lutet për ndëshkim, por për falje si për
veten, ashtu edhe për vajzat. Realizmi kritik qëndron tek pasqyrimi realist i
situatës dhe evidentimi i saj, pa kërkuar një zgjidhje të ndryshme.
• Xha Gorioi i bën vetëgjyqësi vetes. Vlerësojeni këtë aspekt të rrëfimit të tij të
paravdekjes, duke e ilustruar me shembujt e fjalëve të tij.
Vetëgjyqësia lidhet me momentin kur ai ndërgjegjësohet se shkak i sjelljes së
padenjë të vajzave është edhe dashuria irracionale që ai ka ushqyer për të
bijat. “Unë e kam larë mëkatin që i kam dashur tepër. Ato janë shpaguar
mirë për dashurinë time, më kanë torturuar si xhelate.”
• Megjithatë, ai prapë thërret vajzat e veta me forcë. Shpjegoni sjelljen e tij mes
babait dhe njeriut që ka nevojë për një dritë ndryshe në fundin e jetës së tij.
Vajzat, vajzat e mia! Anastasinë, Delfinën! Dua t’i shoh.- Gorioi ka të drejtën
e vet morale të mendojë se ai e ka fituar sfidën e të qenit prind i mirë, e i
respektuar nga vajzat e veta. Gjithashtu, është e drejta e gjithsecilit që fundin
e jetës ta ketë shumë të lumtur e në mënyrë të merituar, të drejtë.
• Drejtësia – protesta – atdheu. Analizojini thellë këto koncepte të Gorioit dhe
zbërtheni mesazhin që mbartin ato.
Dërgoni, merrini me policë, me forcë! Drejtësia është me mua, të gjithë me
mua janë, natyra, Kodi Civil. Unë protestoj! Atdheu do të shkatërrohet, në
qoftë se prindërit merren nëpër këmbë. Kjo është e qartë. Boshti, rreth të cilit
sillet shoqëria, gjithë bota, është atësia; të gjitha do të shemben, në qoftë se
fëmijët nuk i duan prindërit e tyre.
Ky mesazh është universal i të gjitha kohërave: Familja e shëndetshme është
thelbi i çdo shoqërie të shëndoshë.
93