gjuha shqipe dhe letersia 11 - Media Print

• Duke iu rikthyer dijeve mbi disidencën, a do ta konsideronit Kadarenë
shkrimtar disident? Jepni argumentet pro dhe kundër.
(Orientime)
Kjo pikë edhe mund të diskutohet më shumë në raport me kufizimet e
shkrimtarëve në periudhën e diktaturës.
Lexim i drejtuar
• Vëreni tiparet dalluese të këtij shkrimi, duke qartësuar se kujt i drejtohet
dhe për kë/ çfarë është shkruar.
Lartësia Juaj,- Një mbreti ose Princi. Në qoftë se do të ishte për Presidentë,
ministra, ambasadorë do drejtohej Shkëlqesi, në qoftë se njerëz të artit Kolegë etj.
Është një kënaqësi e veçantë (do të thotë të jesh i ftuar) të jem i pranishëm
në këtë sallë (audiencë e përgatitur ) dhe të marr fjalën këtu (domethënë që
dhënia e fjalës është nderim).
• Si vetidentifikohet shkrimtari në fjalimin e tij dhe si e përkufizon ai
referentin dhe pikën e lidhjes në ligjëratë?
Kënaqësia është e dyfishtë, ngaqë e gjithë kjo ndodh për shkak të letërsisë
(referenti), universit që unë i përkas (vetidentifikimi dhe pika e lidhjes).
• Çfarë raporti vendos Kadare me letërsinë? A mund të ishte më
gjithëpërfshirës nëse do të ish përdorur termi “art”?
Raporti që shkrimtari vendos me letërsinë është gjithëpërfshirës, sepse e
konsideron veten pjesë të universit letrar. Ndoshta nuk mund të ishte më
gjithëpërfshirës sepse edhe letërsia është art.
• Cilat janë qëndrimet që Kadare kontraston lidhur me letërsinë? Komentoni
domethënien e tyre dhe pozicionimin idealist të shkrimtarit.
Ka pasur dhe vazhdon të ketë dy mendime krejtësisht të kundërta për
letërsinë. Njëri, i vjetër, pakëz naiv, që besonte se letërsia, ashtu si gjithë
artet, mund të bënte mrekullira për botën; mendimi tjetër, modern,
rrjedhimisht aspak naiv, se letërsia dhe arti nuk i shërbejnë askujt, veç
vetvetes (Kontrastimi). Ne të dy këto mendime, e vërteta dhe jo e vërteta janë
të përziera. Megjithatë, si njeri i artit, unë kam prirjen të besoj te
mrekullia (Idealizmi).
Mendimet e kontrastuara i referohen qëndrimit të realizmit socialist mbi
letërsinë që “mund të bënte mrekullira për botën” dhe mendimi tjetër që i
referohet shprehjes “arti për art” në fjalët “se letërsia dhe arti nuk i shërbejnë
askujt, veç vetvetes”. Me këtë, Kadare rrëzon rolin edukativ të letërsisë dhe
ngre lart vlerat estetike (dhe etike-ndoshta) të letërsisë.
• Ku qëndron mistika dhe simbolika e mitit të Orfeut dhe për cilën veprimtari
njerëzore shërben ky mit si referent?
Miti i Orfeut: Orfeu ishte një poet dhe muzikant. Muzat i kishin mësuar t’i
binte lirës. Muzika dhe vargjet e tij ishin aq të ëmbla dhe të mrekullueshme
saqë ç’do gjë pushonte për ta dëgjuar atë. Gruaja e tij ishte nimfa Euridike, të
cilën e dashuronte edhe Aristeu. Një ditë, teksa Euridikja vraponte për t’i
shpëtuar këtij të dashuruari të marrë, një gjarpër e kafshoi dhe ajo vdiq
menjëherë. Atëherë Orfeu mori vendimin të zbriste e ta merrte në Had, në
mbretërinë e errët të të vdekurve. Me muzikën e tij i preku të gjitha perënditë,
131