gjuha shqipe dhe letersia 11 - Media Print

ideo-estetik, po ka vetëm karakter ideo-tematik, duke lënë jashtë kështu
aspektin më të rëndësishëm të letërsisë, atë estetik, për pasojë artistik.
1. Karakteristikat për vitin 1906, 1907, 1908 – periudha e romantizmit
shqiptar; ne pas studimeve të mirëfillta periudhën e romantizmit njohim
shek. 19 me De Radën e Skiroin. Periudha që citon Kuteli përkon më së
tepërmi me letërsinë e periudhës së Pavarësisë, apo Rilindjes, duke qenë
se përgatitej pavarësia.
2. Viti 1924-1928 sipas studimeve më të fundit është fillimi i letërsisë
moderne shqipe dhe jo letërsi e çlirimit.
3. Viti 1939, letërsia e luftës antifasciste, kjo përputhet me realitetin dhe
është në përputhje me qëndrimet e disa studiesve mbi zhvillimet e
proceseve letrare në Shqipëri.
• Cili është qëndrimi i Kutelit ndaj kritikës dhe si e mbështet ai rëndësinë e
saj dhe formën që ajo duhet të ketë?
(Qëndrimi është që nuk kemi kritikë) Po t’ishim kritikë të vërtetë (jo diletanta,
si jemi ose çun, si ay tjetri-argument) nuk do të na mjaftonin tri jetë bashkë
për të shqyrtuar atë pak lëndë letrare (argument) që kemi – që nga kënga
popullore e gjer në prodhimi i librës. Sepse kritikën duhet ta kuptojmë jo si
spekulacion abstrakt (kontrastim) ose si donjë parafrazim croce-ian
(argument), po thjesht, me monografi letrare, me komentime, me vëzhgime
biografie edhe bibliografie (argument).
• Si e gjykoni mënyrën se si autori e ka ndërtuar tezën e tij dhe cila është
ajo? Plotësoni në tabelën e mëposhtme:
Teza: Shkrimi është një nga vepërimet më fisnike të njeriut, një shërbesë e
shenjtë në altarin e kombit.
Autori ka lidhur në një sentencë të vetme këndvështrimin e tij mbi gjuhënshkrimin;
detyrën kombëtare; raportin gjuhë-komb dhe shkrimtar-komb.
Teza Argumentet mbështetëse
1. Përmjet gjuhës një popull shquhet nga popujt e tjerë, përmjet saj lidh
brezat verigë pas verige, përmjet saj shpreh ndjenjat e veta. Lidhja
përmes brezave bëhet më e fortë kur gjuha është e shkrojtur.
2. Sepse shkrimi ruan thesarin e ndjenjave të së kaluarës dhe lejon
punimin e zhvillimin e gjuhës.
3. Përmjet shkrimit ay i flet botës së sotme dhe shekujve që vijnë, përmjet
tij ringjall jetën e së kaluarës, përmjet tij pasqyrohet shpirti i kombit.
4. Përmjet shkrimit ay i flet botës së sotme dhe shekujve që vijnë, përmjet
tij ringjall jetën e së kaluarës, përmjet tij pasqyrohet shpirti i kombit. Të
jesh shkrimtar do të thotë të ndjesh shumë dhe t’i shprehësh këto
ndjenja me shkrim. Kur ti ndjen si ndjen kombi edhe shkruan si flet
kombi – ata më të mirët e kombit! – atëherë je shkrimtar i kombit. Jo çdo
njeri mund të quhet shkrimtar, po vetëm ay që është lindur shkrimtar.
Shkrimtari zhvillohet, pa fjalë, në qenarin e shoqërisë, po brumin e parë
e mban nga lindja.
Shkrimtari është përfaqësonjësi më i aftë i kombit nër kombe të tjerë.
109