gjuha shqipe dhe letersia 11 - Media Print

- çështjet dhe idetë mbështetëse- Konica e interpreton fjalinë e famshme të
rigjetur, të shkruar para dy mijë e katërqind vjetësh, që mundimet i ka si t’i
kishte shkruar për kohët e reja dhe me hidhërim stigmatizon njeriun e
pasuruar nga lufta ose “ndonjë salepçi mbret që rrëmben fuqinë në rrëmujë e
sipër edhe, i dehur nga triumfi, vërtit kërbaçin dhe kërkon gjah – se natyra e
njeriut nuk ndërron”. Konica përfundon, se arti duke zbuluar të vërtetën e
kohës së vet zbulon të vërtetën e të gjitha kohëve. Ai e portreton Eskilin
krijues, jo me mjeshtërinë elegante të Euripidit, as lirizimin e lulëzuar të
Sofokliut, po me një madhësi fisnike si t’artistëve që punuan mermeret e
Partenonit; duke e krahasuar me Shekspirin e Hamletit e të Lirit. Prometheun
e lidhur e njeh si kryevepër të tij, nga ato që kanë mbetur, dhe lëndën e saj e
jep shkurt e esencialisht: Prometheu gjysmëperëndi ua tregoi zjarrin
njerëzve; për këtë u dënua i lidhur në një shkëmb të egër të Detit të Zi, derisa
të pendohej; po ai me kryelartësi nuk i përkulet padrejtësisë. Konica e
vlerëson dramën kështu: “Është drama më e gjallë, më e fortë e njerëzisë,
është drama e përjetshme e idealistit që vuan për mendimet e tij”.
- nxjerrja e përfundimeve;- Përfundimi origjinal i esesë së Konicës për
Prometheun e lidhur të Eskilit, nëpërmjet figurave e paradokseve, tregon lirinë
e fuqinë e esesë ku shpërthen dija e talenti i Konicës në gjuhë, trajtë e formë,
dhe funksionalizohet, si bartje e mendimit te lexuesi për veprën letrare, duke
u identifikuar me këtë vepër dhe duke e dashur deri në adhurim, madje duke
e provuar këtë adhurim nëpër përvojat jetësore e njerëzore të mijëvjeçarëve.
Më në fund, është artikuluar këtu, drejt e më tepër i figuruar ideali i Konicës
si ideal i çdo artisti që të krijojë dhe të dijë se vepra e madhe jeton nëpër kohë
duke u shoqëruar bashkë me autorin, ashtu si vijnë bashkë në kohën tonë
nga Antika Eskili autor e Prometheu i lidhur, hero i veprës së tij. Është këtu ai
pëlqimi përfundimtar i autorit me veprën, madje i heroit idealistik me
autorin, me artistin që do të jetë simbolizim i krijuesit, origjinarit, në
konceptin krijues kritik të Konicës; një simbolizim i artistit të flijuar për të
vërtetën dhe për njerëzit. Në këtë vështrim eseja Prometheu i lidhur është ese
për krijuesin letrar që duke u subjektuar ngrihet në nivel të heroit; natyrisht
se në shfaqjet më sublime krijuesi përfundimisht e mat botën me vetveten!
- aktualiteti i tezës dhe metodologjia;- Është e jashtëzakonshme se si në
mënyrë krejt të ngjashme do t’i afrohet Eskilit, Ismail Kadare decenie më
vonë; ngjashmëria është e habitshme, Eskili është i njëjti aty, po si përsëriten
situatat shpirtërore e rrethanat shoqërore të autorëve tanë dhe në shoqërinë
tonë. Po, të kthehemi te eseja e Konicës!
Konica e interpreton fjalinë e famshme të rigjetur, të shkruar para dy mijë e
katërqind vjetësh, që mundimet i ka si t’i kishte shkruar për kohët e reja dhe
me hidhërim stigmatizon njeriun e pasuruar nga lufta ose “ndonjë salepçi
mbret që rrëmben fuqinë në rrëmuj e sipër edhe, i dehur nga triumfi, vërtit
kërbaçin dhe kërkon gjah – se natyra e njeriut nuk ndërron”. Konica
përfundon, se arti duke zbuluar të vërtetën e kohës së vet zbulon të vërtetën
e të gjitha kohëve. Ai e portreton Eskilin krijues, jo me mjeshtërinë elegante
të Euripidit, as lirizimin e lulëzuar të Sofokliut, po me një madhësi fisnike si
t’artistëve që punuan mermeret e Partenonit; duke e krahasuar me
Shekspirin e Hamletit e të Lirit.
- përdorimi i mjeteve lidhëse;- përdorimi i që, ose, se, po, dhe, jo, as etj.
71