gjuha shqipe dhe letersia 11 - Media Print

• Shtjelloni konceptin universal të artit sipas Brosdskijt dhe komentoni
postulatin “... arti parathotë një periudhë, periudhë, presje dhe një minus”.
Me fjalë të tjera, nëpër zerot e vegjël me të cilët prijësit e së mirës së
përbashkët dhe sundimtarët e masave priren të veprojnë, arti parathotë një
“periudhë, periudhë, presje, dhe një minus”, duke e shndërruar çdo zero në
një njeri të vockël, megjithëse jo gjithmonë të bukur.
Arti sipas Brodskijt qëndron mbi gjithçka, sepse ai ka edhe funksion
parathënës çka është maksimumi që arrin gërshetimi i ndjenjës me arsyen,
historia etike me të ardhmen estetike.
• Krahasoni raportet kohore në të cilat është gjuha dhe letërsia në raport me
format e tjera të organizimit njerëzor. Argumentoni qëndrimet pro dhe kundra.
Gjuha dhe, siç më duket mua, letërsia- janë gjëra më të lashta, më të
pashmangshme, më të përjetshme sesa çdo formë e organizimit njerëzor. Pra
fillesa e mendimit njerëzor është nëpërmjet artit sipas Brodskijt. Për këtë
arsye, ai mbetet edhe universal.
• Dalloni argumentet në raportin e (pa) ndërsjellë letërsi-shtet sipas Brodskijt.
Mbështetuni në kontekstin historik, social, psikologjik e artistik të diskutimit.
Zemërimi, ironia apo indiferenca e shprehur nga letërsia në lidhje me shtetin,
është në thelb, reaksioni i së përhershmes (argumenti), më saktë të themi – i
të pafundmes, kundrejt të përkohshmes (raporti), të kufizuarës. Të paktën
deri atëherë kur shteti do t’i fusë hundët në punët e letërsisë, letërsia ka të
drejtën e vet të ndërhyjë në punët e shtetit (argumenti). Sistemi politik, forma
e rendit shoqëror, sikundërse çdo sistem në tërësi, është, për vetë natyrën e
saj të përcaktuar, formë e kohës së shkuar që rreket ta quajë vetën formë të
së tashmes (shpesh herë edhe të së ardhmes), dhe njeriu, profesioni i të cilit
është gjuha, është i mbrami që mund t’i lejojë vetes ta qesë në harresë këtë
gjë (argumenti, kontrastues).
Konteksti historik-social: sistemi komunist në vendet e Europës Lindore,
ngritja e doktrinës së realizmit socialist. Konteksti psiko-artistik: mungesa e
lirisë së shprehjes për artistët, që shfaqej në dobësi forme e përmbajtjeje për
doktrinën e realizmit socialist.
Detyrë shtëpie
Zbërtheni imtësisht universalitetin e fjalisë “Rreziku i vërtetë për shkrimtarin
nuk është edhe aq mundësia (dhe shpesh siguria) e përndjekjes nga shteti,
sesa mundësia për t’u ndjerë i hipnotizuar nga tiparet e shtetit, të cilat, të
përbindshme apo të nënshtruara ndryshimeve për mirë, janë përherë të
përkohshme.” Mbështetni analizat tuaja në shtyllat e mëposhtme:
- ç’është mundësia (siguria) e përndjekjes nga shteti
- ndihem i hipnotizuar nga tiparet e shtetit
Pra ngritja e mungesës së lirisë shpirtërore, të cilat i kanë detyruar
shkrimtarët të kalojnë në metamorfozat më të çuditshme.
115