gjuha shqipe dhe letersia 11 - Media Print

• Analizoni përfundimet që nxjerr Sabri Hamiti mbi eseistikën e Konicës si
“ese personale” apo “ese subjektive” dhe përpiquni të argumentoni, sipas tij,
përshfaqjen e autorit nëpërmjet tyre.
Nëse e lëmë tash anash farën e esesë që ngjallet e duket, madje strukturohet,
në shkrimet e tij poetike, në prozë e në shkrimet kritike, në veçanti në
shkrimet historike e etnologjike; Konica i shkroi edhe esetë e pastra letrare,
të cilat nëse duhet fare klasifikimi, mund të cilësohen si ese personale apo
ese subjektive, sepse në mënyrë brilante e japin çështjen e shtruar, po me
këtë edhe subjektin e autorit. Në to mund të lexohet jo vetëm biografia, po
edhe autobiografia e shkrimit, që artikulon qartë e pastër gjendjet subtile të
krijuesit, të cilat ose mbulohen për t’u neutralizuar ose figurohen në tipat e
tjerë të shkrimit.
• Argumentoni qëndrimin e kritikut letrar Sabri Hamiti kur shprehet se
“Konica është eseisti i parë shqiptar”. Sillni shembuj dhe argumente analitike
në favor apo kundra kësaj teze.
Duke njohur këtë shtrirje të paanë të mundësive të esesë dhe natyrën
krijuese të Faik Konicës në tekste të tjera; le të lexojmë tri ese të tij, për të
hetuar botën e tij krijuese, në hapin e parë, në kontakt, pa ndërmjetës; duke
theksuar menjëherë këtu që Konica është eseisti i parë shqiptar.
Argumente pro: ka shkruar ese dhe është ndër të parët që e ka lëvruar në
parametrat bashkëkohorë këtë gjini.
Argumente kundra: Në vitet ’20 u njoh një zhvillim i lëvrimit të eseistikës në
përgjithësi, ndaj themi që Konica është ndër të parët eseistë dhe jo i pari me
siguri.
• Ndërtoni një profil shpjegues-informativ për Konicën si eseist.
Veprimtarinë e tij publicistike e letrare F. Konica e zhvilloi kryesisht në
shtyp, në revistën "Albania". Prej tyre duhen veçuar si vepra të rëndësishme
proza e gjatë satirike, udhëpërshkrimi "Shqipëria si m'u duk…". Ai la në
dorëshkrim anglisht veprën "Shqipëria - kopshti shkëmbor i Evropës juglindore"
dhe ese të tjera, e cila u botua pas vdekjes (1957).
Konica paraqitet si një nga themeluesit dhe mjeshtrit e publicistikës
shqiptare. Tema qendrore e publicistikës së Konicës në revistën "Albania" do
të jetë ajo atdhetare, problemet e lëvizjes kombëtare, rrugët për çlirimin
kombëtar etj. Nga ana tjetër, ai do t'i kushtojë vëmendje të posaçme ndriçimit
të historisë së popullit shqiptar, zbulimit dhe propagandimit të vlerave të tij
etno-kulturore, e veçanërisht krijimit të një gjuhe letrare shqipe.
Pas shpalljes së Pavarësisë publicistika e Konicës, e botuar në gazetën
"Dielli", do të merret me çështje të mprehta të kohës që lidheshin me
aspiratat e përpjekjet për krijimin e një shteti modern shqiptar, me luftën
kundër prapambetjes ekonomiko-sociale, me stigmatizimin e mendësive dhe
praktikave të vjetra e anakronike etj. Ai ishte për një shoqëri të emancipuar
dhe kërkonte që Shqipëria, si pjesë e Evropës, të mendonte e të punonte në
shembullin e saj. Publicistika e Konicës shquhet jo vetëm për problematikën
e pasur, por edhe për nivelin e lartë mjeshtëror. Ajo karakterizohet nga patosi
atdhetar dhe nga shqetësimi qytetar, siç dallohet edhe për forcën e
argumentimit dhe aftësitë e shquara shprehëse. Tipari kryesor i saj është
fryma satirike, fryma stigmatizuese dhe mohuese ndaj prapambetjes,
injorancës, së keqes.
64