Podstawowe procedury laboratoryjne w ... - digicollection.or..

OZNACZANIE WRAŻLIWOŚCI NA ANTYBIOTYKI
każdego izolowanego szczepu 1 . Testy dla leków z drugiej grupy powinny być
wykonywane jedynie na specjalne zlecenie lekarza, gdy izolowany patogen jest
oporny na leki pierwszego rzutu lub gdy inne powody (alergia na lek lub jego
niedostępność) uzasadniają takie badanie. Wiele antybiotyków o dobrej aktywności
klinicznej zostało pominiętych w tabeli, lecz należy podkreślić, że ich
zastosowanie jest rzadko konieczne w leczeniu zakażonych pacjentów. Wyjątkowo,
jeśli istnieją szczególne wskazania znane lekarzowi lub jeśli dostępne są
nowe i lepsze leki, do leczenia można włączyć jeden lub więcej leków
dodatkowych. Wskazana jest aktualizacja informacji zawartych w tabeli we
współpracy z personelem klinicznym. W antybiogramach wykorzystuje się
niekiedy tylko jeden lek reprezentujący całą grupę, co może być przyczyną
nieporozumień w sytuacji, gdy klinicyści nie są tego świadomi. Wynik antybiogramu
dla reprezentatywnego antybiotyku można odnieść do wszystkich lub do
większości przedstawicieli danej grupy. W niektórych krajach poważne utrudnienia
wynikają z faktu, że lekarze znają tylko handlowe nazwy leków, bez nazw
międzynarodowych. Należy położyć nacisk na informowanie personelu medycznego
o nazwach niehandlowych antybiotyków i zachęcać do ich stosowania 2 .
1. Krążek z benzylopenicylina˛ stosowany jest do określania wrażliwości na
wszystkie β-laktamazowrażliwe penicyliny (takie jak doustna fenoksymetylopenicylina
i fenetycylina). W zakażeniach wywołanych przez gronkowce
wytwarzające β-laktamazy powinno się stosować β-laktamazooporne penicyliny
lub inny antybiotyk, np. erytromycynę.
2. Krążek z oksacylina˛ jest reprezentatywny dla całej grupy β-laktamazoopornych
penicylin (wliczając metycylinę, nafcylinę, kloksacylinę, dikloksacylinę
i flukloksacylinę). Istnieją dowody kliniczne na krzyżową oporność
między metycyliną i grupą cefalosporyn. Dlatego niepotrzebne i mylące jest
włączenie cefalotyny do antybiogramu dla gronkowców. Oporność na
metycylinę i pozostałe leki tej grupy ma często heterogenny charakter, np.
większość komórek może być wpełni wrażliwa i tworzyć szeroką strefę
zahamowania, podczas gdy część populacji rośnie w strefie zahamowania
w postaci drobnych kolonii. Ten typ oporności jest lepiej wykrywany
w temperaturze 35°C 3 lub przy przedłużonym czasie inkubacji. Poważną
wadą metycyliny, jako antybiotyku reprezentatywnego dla całej grupy, jest
jej duża niestabilność, nawet w prawidłowych warunkach przechowywania.
W standardowej metodzie dyfuzyjnej preferuje się stosowanie krążka
z oksacyliną, która jest bardziej trwała. Krążki z kloksacyliną i dikloksacyliną
nie są stosowane, ponieważ mogą nie wykrywać heteroopornych szczepów.
3. Wynik badania wrażliwości na tetracyklinę można odnieść do chlorotetracykliny,
oksytetracykliny oraz innych przedstawicieli tej grupy. Jednak większość
opornych na tetracyklinę gronkowców zachowuje wrażliwość na
minocyklinę. Krążki z minocykliną mogą więc być przydatne w oznaczaniu
wrażliwości wieloopornych szczepów gronkowców.
4. Wynik badania wrażliwości na chloramfenikol można odnieść do tiamfenikolu,
pochodnego leku o porównywalnym spektrum przeciwbakteryjnym,
ale bez znanego ryzyka niedokrwistości aplastycznej.
1
W Polsce dobór krążków do wykonania antybiogramu powinien być oparty na rekomendacjach
opracowanych przez Krajowy Ośrodek Referencyjny ds. Lekowrażliwości Drobnoustrojów (przyp.
tłum.).
2
International Nonproprietary Names (INN) for Pharmaceutical Substances. Cumulative list No. 9.
Geneva, World Health Organization, 1996.
3
Sahm D.F. et al.: Current concepts and approaches to antimicrobial agent susceptibility testing. In:
Cumitech 25, Washington, DC, American Society for Microbiology, 1988.
124