Podstawowe procedury laboratoryjne w ... - digicollection.or..

Badania serologiczne
Wprowadzenie
Odczyny serologicznie, w przeciwieństwie do posiewów i badań mikrobiologicznych,
wykrywając w próbkach klinicznych antygeny bakteryjne lub przeciwciała
powstałe w odpowiedzi na nie, dostarczają jedynie pośrednich dowodów
zakażenia. Testy te, ze względu na wysoką swoistość i czułość,sąobecnie szeroko
stosowane w mikrobiologii.
W odpowiedzi na pierwotne zakażenie patogennym drobnoustrojem większość
pacjentów wytwarza zarówno przeciwciała IgM, jak i IgG. Po kilku tygodniach
dominującą klasą przeciwciał stają się IgG i w konsekwencji tylko IgG pozostają
w surowicy pacjenta. Kolejna infekcja wywołana przez ten sam patogen wywołuje
odpowiedź z wytworzeniem przeciwciał IgG. Ponieważ komórki wytwarzające
przeciwciała zachowują pamięć immunologiczną, odpowiedź taka, w porównaniu
z odpowiedzią pierwotną, jest zwykle szybsza i bardziej nasilona; jest to tak zwana
odpowiedź wtórna.
Poziom przeciwciał najczęściej oznaczany jest przez ,,miareczkowanie’’. Diagnostyczne
miano jest największym rozcieńczeniem surowicy pacjenta, przy
którym wykrywalne są jeszcze przeciwciała. Na przykład, jeśli przeciwciała
wykrywane są w rozcieńczeniu 1:1024 i nie wyższym, miano surowicy wynosi
1024. Surowica pobrana w ostrym okresie infekcji, przy podejrzeniu pierwotnego
zakażenia, nosi nazwę surowicy fazy ostrej; surowica pobrana w czasie rekonwalescencji,
zwykle 2 tygodnie później, nosi nazwę surowicy ozdrowieńca.
Reakcja na antygen pojawia się niezależnie od okresu zakażenia, choć jej typ
może być różny. Obecność przeciwciał IgG w pojedynczej próbce surowicy może
wskazywać na ekspozycję w przeszłości, nie pozwala więc na rozpoznanie
świeżej infekcji. Niekiedy antygen stymuluje również powstawanie przeciwciał
reagujących krzyżowo z innymi antygenami. Ze względu na brak swoistości
takich przeciwciał, badanie jednej próbki surowicy może prowadzić do niewłaściwej
interpretacji wyników. W większości testów serologicznych należy wykonać,
najlepiej jednocześnie, badanie surowicy pobranej w ostrym okresie choroby
i surowicy ozdrowieńca; zapobiega to ewentualnym różnicom wynikającym
z warunków przeprowadzania badania. Wzrost miana przeciwciał o dwa dwukrotne
rozcieńczenia (np. z rozcieńczenia 1:8 do 1:32) świadczy zwykle o świeżym
zakażeniu. Jest to tak zwany czterokrotny wzrost miana. Badanie pojedynczej
próbki surowicy może być przydatne tylko w niektórych przypadkach, np.
w diagnostyce zakażenia Mycoplasma pneumoniae, gdy wysokie miana lub
obecność przeciwciał IgM wskazują na świeżą infekcję. Typ reakcji antygen-
-przeciwciało zależy od rodzaju antygenu.
Metody kontroli jakości
Wiarygodność i spójność wyników badań serologicznych całkowicie zależą od
metod kontroli jakości, przeprowadzanej przed, podczas i po każdym teście.
Środki kontroli jakości są niezmiernie istotne ze względu na fałszywie dodatnie
ifałszywie ujemne wyniki, które mogą istotnie wpływać na decyzje lekarza,
dotyczące leczenia pacjenta. Na jakość badań serologicznych wpływa wiele
138