institucionalne promene kao determinanta privrednog razvoja srbije

106 Institucioanlne promene kao determinanta privrednog razvoja Srbije
which the sector is a long time. Encouraging growth and participation of industry in GDP
should be done selectively, using familiar instruments of industrial policy.
Keywords: a second wave economic crisis, recession,industry, consequences, the Serbian
crisis.
Uvod
Globalna ekonomska kriza iz 2008. godine je, između ostalog, rezultat i
strukturnih slabosti i neravnoteža u svetskoj ekonomiji. Uzrok krize je preterano
oslanjanje na neoliberalni tržišni fundamentalizam i deregulaciju u finansijskom
sektoru. Izostanak neophodne regulative i kontrole i spekulativne operacije sa
sofisticiranim inovacijama finansijskih aktiva u početku su obezbeđivale rast i
profit u Sjedinjenim Američkim Državama, ali i širom sveta. Takav rast je bio
prenaduveni finansijski „balon“, čije je pucanje dovelo do teške, nesagledive i po
svoj prilici dugotrajne krize. Ona se iz finansijskog prelila u realan sektor, dovodeći
do opadanja svetske proizvodnje, međunarodne trgovine, stranih direktnih investicija
i ogromnog rasta nezaposlenosti. Recesija je 2008. i 2009. godine uzdrmala visoko
razvijene zemlje, zemlje dužnike, zemlje izvoznice sirovina i energenata, kao i
zemlje u tranziciji.
Traženje izlaza je započelo preispitivanjem principa neoliberalizma,
globalizacije, postojeće forme kapitalizma, potrošačkog društva i globalnog
finansijskog sistema. Budući da je reč o globalnoj krizi, najrazvijenije zemlje su,
pored preduzimanja pojedinačnih mera u finansijskom i realnom sektoru, delovale
i u okviru grupacije G‐20, kako bi koordiniranim naporima prevladale najveću
ekonomsku krizu i recesiju od vremena Velike depresije 1929‐1933. godine.
Iako je veliki broj zemalja imao pozitivne stope rasta BDP‐a 2010. i 2011.
godine, održiv rast svetske privrede je još uvek daleko. Ekonomisti koji su
predviđali da će kriva krize imati oblik slova W (dupli pad), prema dešavanjima
izazvanih ogromnim javnim dugovima, dužničkom krizom članica Evro zone i
krizom evra, bili su u pravu. Godine preterane i neracionalne javne potrošnje,
neadekvatan razvoj realnog sektora koji bi pokrivao potrošnju, dovele su mnoge
zemlje na granicu bankrotstva i primorale na nova zaduživanja. Novi talas
ekonomske recesije, pre svega u razvijenim zemljama, i njegova dužina trajanja,
ugrožavaju stabilnost globalne privrede i mogli bi biti mnogo pogubniji od
prethodne. Podaci ukazuju da projektovani BDP i industrijska proizvodnja u
razvijenim ekonomija praktično padaju.