institucionalne promene kao determinanta privrednog razvoja srbije

Neophodnost primjene institucionalnog pluralizma za održiv ekonomski razvoj 7
Navedeni model može se teorijski komentarisati i sa drugačijeg aspekta
prakse. U društvu postoje „sile efikasnosti“ (tehnički progres, inovacije, otkriće
novih tržišta, pojava novih proizvoda i sl), koje pozitivno djeluju na dinamiku
svojinskih odnosa i ekonomski razvoj, kao i „redistributivne sile“, koje nastoje da
izvrše redistribuciju prava svojine u svoju korist. U najliberalnijim privrednim
sistemima djeluje institucionalni pluralizam, u raznim kombinacijama koje
odgovaraju njihovoj konkretnoj specifici. Nema ni jedne razvijene privrede u kojoj
je liberalizovano na način na koji se sve ovo previše liberalno događalo u našem
tranzicijskom regionu! Zašto? Upravo zbog striktnog, doslednog i pozitivnog
djelovanja institucionalnog pluralizma. Koja to razvijena država i privreda dopušta
djelovanje takvih neformalnih institucija kao što su: jatačka ekonomija,
klokotrističko preduzetništvo, protekcionizam novokomponovanih bogataša
prema sopstvenom narodu (izrazi autora) i “pri(h)vatizacija” (izraz iz ruske
ekonomske literature koji se pojavio početkom 1990‐ih godina)?
Institucionalni pluralizam vs. institucionalni monizam
Vulgarizovani institucionalni monizam predstavlja redukciju kompletnog
ekonomskog ponašanja ‐ od obavljanja ekonomskih djelatnosti, preko konkurisanja
do motivacije i zaposlenosti. On je u tranzicijskim uslovima redukovao
individualnosti, ekonomske slobode, privatnu svojinu i preduzetništvo na uski
krug privilegovanih osoba. Forsirao je stvaranje neodgovarajućih i neproduktivnih
(pseudo) institucija, koje su imale destruktivno dejstvo na valorizaciju privrednih
resursa. Formirao je i reprodukovao institucionalne imitacije i improvizacije, koje
su generisale dugačak spisak kočionog mehanizma (vidi šire u: V. Drašković, 2002,
ss. 114‐116). Pogodovao je stvaranju svakojakih monopola, koji su presudno uticali
na većinu negativnosti koje su se desile postsocijalističkim tranzicijskim
privredama i njihovim ekonomskim subjektima. Sveo je konkurenciju na
primitivne tržišne strukture. Kvazi‐institucionalnim nasiljem (političkim,
partijskim i ekonomskim) organizovane manjine (koja može da radi šta hoće, gdje
hoće, kad hoće i kako hoće) nad neorganizovanom većinom naroda, verifikovano je
netržišno prisvajanje rijetkih pojedinaca u ogromnim razmjerama. Zato pojedini
autori vulgarizovani neoliberalizam poistovjećuju sa neodarvinizmom (Kulić, 2000,
s. 867), što može da se tumalči i kao neoimperijalizam.
Umjesto da objasne intersenu logiku začaranog kruga krizne tranzicijske
prakse, kojoj su bitno doprinijeli svojim „kreacijama“ i improvizacijama, pseudo‐
neoliberalni ekonomisti, kao navodni institucionalni monisti, objašnjavaju poznate
doktrinarne teorijske konstrukcije, dopadljive i primamnjive, ali daleke od
savremene stvarnosti. Tendencioznim korišćenjem dvojnih aršina, sofističkom