institucionalne promene kao determinanta privrednog razvoja srbije

Značaj ekonomije konvencija za ekonomsku politiku i ekonomski razvoj 67
Sličnosti i razlike u tumačenju institucija i konvencija
Sjetimo sa da D. North [prema: 6, ss. 49‐50] insistira na značaju institucija i
institucionalne konkurencije. Institucionalna razvijenost je postala jedan od osnovnih
i univerzalnih civilizacijskih kriterijuma progresa. Ona podrazumijeva izgrađenu
institucionalnu sredinu (skup osnovnih političkih, pravnih, socijalnih i drugih
pravila kojima se regulišu ekonomske aktivnosti) i postojanje institucionalnog
dogovora, kojim se regulišu načini saradnje i/ili konkurencije između ekonomskih
subjekata. Posebno je u dijelu institucije svojine značajna zaštita i specifikacija
prava svojine na resursima i rezultatima njihovog korišćenja, jer je to osnov svake
ekonomske djelatnosti i pretpostavka stimulansa za efikasno korišćenje resursa. V.
Drašković [7, s. 24] navodi da je riječ „o propisanim, usaglašenim i opšte prihvaćenim
obrascima, koji regulišu ljudsko ponašanje i predstavljaju sredstvo za prilagođavanje
promjenama, minimiziranje entropije, rizika i neizvjesnosti“.
Institucije nijesu uvijek usaglašene s kriterijumom efikasnosti. Ali, to ih ne
lišava sposobnosti da umanje (ali ne i otklone) neizvjesnost, u čijim uslovima agenti
međusobno djeluju, a priori (ali ne i sistematski) racionalno i koji rade u
sopstvenom interesu. Prilikom sudara neformalnih ograničenja s novim
(egzogenim) pretpostavkama, a takođe i formalnih ograničenja i interesa
organizacije, kod promjene relativnih cijena, postepeno se mijenjaju i institucije. Na
taj način, privredni subjekti troše resurse na modifikaciju pravila. Ali, oni djeluju u
dvije logičke ravni: na izbor pravila igre i načine njihove primjene.
Da bi stvorili racionalan model, koji spaja navedene logički raznorodne ravni
(izbor pravila igre i izbor u skladu s tim pravilima, tj. način primjene pravila igre),
konvencionalisti su uveli ideju razumnog djelovanja, koje podrazumijeva: a)
zadovoljenje političke prilagođenosti (ili podobnosti) i b) kriterijum opšteg dobra u
društvu. Međusobna djelovanja u okviru ekonomije konvencija predstavljena su ne
samo razmjenom robe i informacija, nego i razmjenom argumenata.
Kroz prizmu navedenog, kritički naučni osvrt na ekonomiju konvencija
obuhvata sljedeće elemente [prema: 9; 10]:
− veliki stepen apstraktnosti kompletne teorijske koncepcije, argumentacije i
kategorijalnog aparata razmatrane teorije, pa čak i pojedinih djelova njene
metodološke osnove,
− male praktične primjenjivosti razmatrane teorije, kako zbog njene
apstraktno‐teorijske analize i strukture, tako i zbog nedostatka konkretnih
preporuka ekonomskoj politici i