institucionalne promene kao determinanta privrednog razvoja srbije

Značaj relevantnog tržišta za kvalitetnu procenu uslova konkurencije 251
narušavanje dešava, pa tek onda preudzeti odgovarajuće mere na otklanjanju
takvog narušavanja ili suspendovanja konkurencije [12, str. 541].
Osnovni razlog određivanja relevantnog tržišta jeste identifikovanje učesnika
koji posluju na tržištu, odnosno korporacija koje diktiraju uslove poslovanja i čije
ponašanje ograničava konkurentske uslove drugim korporacijama. Različito
definisano, relevantno tržište implicira različitu procenu tržišne moći korporacija,
pa se tako dešava da ista firma u različitim postupcima ekonomske analize ima
različitu tržišnu moć [5, str. 53‐54].
Pred definisanje granica relevantnog tržišta postavljaju se dva značajna
zadatka. Prvi je definisanje linije proizvoda koji su konkurentni i geografskih
oblasti na kojima se ta konkurencija ostvaruje; dok je drugi zadatak identifikovanje
tržišnih učesnika, njihovog tržišnog učešća i stepena koncentrisanosti tržišta [4, str.
7].
Relevantno tržište ima dve dimenzije – predmetnu i geografsku, što praktično
znači da ono mora biti definisano sa aspekta asortimana i sa aspekta prostora na
kojem se taj asortiman nudi. Iz ovoga sledi da relevantno tržište obuhvata
relevantno tržište proizvoda i relevantno geografsko tržište [3, str. 3].
Teorija zaštite konkurencije, kao i zakonodavstva većine država, relevantno
tržište proizvoda i relevantno geografsko tržište shvata na identičan način, pa tako
relevantno tržište proizvoda predstavlja skup roba ili usluga koje potrošači i drugi
korisnici smatraju zamenljivim u pogledu uobičajene namene, karakteristika i cene.
Dok, relevantno geografsko tržište predstavlja teritoriju na kojoj postoje isti ili slični
uslovi konkurencije, a koji se značajno razlikuju od uslova konkurencije na
susednim teritorijama [2, par. 7 i 8; 11, član 6]. Sledi da je pojam relevantnog tržišta
uži od pojma tržište, koji obuhvata razmenu roba i usluga na svim teritorijama
nezavisno od uslova konkurencije i postojanja zamenljivosti proizvoda.
Relevantno tržište proizvoda uključuje sve proizvode koji bitno ograničavaju
promenu cene proizvoda koji se analizira, dok relevantno geografsko tržište
uključuje sve firme koje su tako locirane da mogu bitno ograničiti cenu koju
formira kompanija koja je predmet analize [5, str. 54]. Ovo znači da je relevantno
tržište zaokružena celina proizvoda i geografskih teritorije koje su zamenljive u
proizvodnom i geografskom smislu sa proizvodom i geografskom teritorijom koji
su premet analize.
Ono što je značajno odrediti prilikom definisanja relevantnog tržišta jeste
širina njegovog obuhvata. Prešireko definisano, relevantno tržište jeste produkt
uključivanja velikog broja zamenljivih proizvoda i teritorija u ekonomsku analizu.
Postavlja se pitanje, kolika zamenljivost proizvoda je prihvatljiva za analizu. Neki
autori, kao što su Simons, Vilijams i Verden (Simons, Williams, Werden), tvrde da ne