plik PDF - Najwyższa Izba Kontroli

10. Sektor finansów publicznych
W „Analizie wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej w 2007 roku” ocenę stanu
sektora finansów publicznych w 2007 roku Najwyższa Izba Kontroli podsumowała stwierdzeniem, iż poprawa
stanu równowagi finansów publicznych osiągnięta w roku 2007 nie ma trwałego charakteru
i bez podjęcia radykalnych środków na rzecz poprawy efektywności wykorzystania środków publicznych
już w 2008 r. nastąpić może ponowny wzrost deficytu sektora finansów publicznych. Ocena
ta okazała się trafna. Mimo dobrych warunków makroekonomicznych utrzymujących się przez większą
część roku stan finansów publicznych uległ w 2008 roku znaczącemu pogorszeniu.
Dla oceny tego faktu istotne jest, że pogorszenie stanu równowagi finansów publicznych nastąpiło
mimo wzrostu dochodów publicznych. Zgodnie z danymi Ministerstwa Finansów dochody
sektora finansów publicznych wyniosły w 2008 r. – 514 mld zł i były o 6,0% większe niż w roku 2007.
Oznacza to wzrost realnej wartości dochodów publicznych o około 1,7%. W dwóch ostatnich latach
dochody te wzrosły – w ujęciu realnym – aż o 9,7%.
Jeszcze bardziej wzrosły jednak w 2008 roku wydatki sektora finansów publicznych. Według
danych Ministerstwa Finansów wyniosły one 534,0 mld zł i były – w ujęciu realnym – o 6,1% większe
niż w roku 2007. Efektem tak wyraźnej rozbieżności w dynamice dochodów i wydatków było pogłębienie
się nierównowagi finansów publicznych. Wyliczony w Ministerstwie Finansów wynik sektora finansów
publicznych wyniósł w 2008 roku minus 20,0 mld zł i był o 21,7 mld zł gorszy niż w roku 2007, gdy w sektorze
finansów publicznych odnotowano nadwyżkę wynoszącą około 1,7 mld zł. Podany przez Ministerstwo
Finansów deficyt sektora finansów publicznych z 2008 roku odpowiada 1,6% produktu krajowego brutto.
Przypomnieć też należy, że oficjalnie prezentowany deficyt sektora finansów publicznych jest
znacznie zaniżony w stosunku do deficytu wyliczanego zgodnie z zasadami obowiązującego w Unii
Europejskiej systemu ESA’95. W roku 2008 różnica obu deficytów (wyliczanego w sposób oficjalnie
przyjęty w Polsce i wyliczanego zgodnie z zasadami systemu ESA’95) wyniosła około 29,5 mld zł,
co oznacza, że deficyt sektora finansów publicznych obliczony zgodnie z międzynarodowymi standardami
wyniósł około 49,5 mld zł, czyli około 3,9% PKB wobec 1,9% PKB w roku 2007.
Najważniejszą, ale nie jedyną przyczyną rozbieżności w kwestii wysokości deficytu finansów
publicznych jest sposób ujmowania transferów z budżetu państwa do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Wiele korekt wiąże się też z faktem, iż niektóre operacje budżetowe są w Polsce ewidencjonowane
niezgodnie z formalnie przyjętą zasadą kasowego ujęcia dochodów i wydatków budżetowych.
Odnotować należy też fakt zmniejszenia się relacji dochodów i wydatków publicznych
do produktu krajowego brutto – w 2008 roku dochody publiczne równe były 40,4% PKB (w 2007 roku
– 41,2%), natomiast wydatki – 42,0% PKB (w 2007 roku – 41,1%). Relacje dochodów i wydatków
publicznych do PKB były wyraźnie niższe od przeciętnych danych dla Unii Europejskiej – w 27 krajach
UE dochody publiczne stanowiły w 2008 roku 44,5% PKB, a wydatki – 46,8% PKB. Jak stąd widać,
przy niższych dochodach i wydatkach Polska odnotowała jednak deficyt finansów publicznych, którego
relacja do produktu krajowego znacznie przekroczyła unijną średnią 181 .
181
Według danych opublikowanych przez Eurostat dochody publiczne stanowiły w 2008 roku w Polsce 39,2% PKB, a wydatki
– 43,1%; por. Government finance statistics. Summary tables – 1/2009, European Communities, Luxembourg 2009.
153