plik PDF - Najwyższa Izba Kontroli

Sektor finansów publicznych
Efektem opisanych powyżej zmian w strukturze dochodów i wydatków było pogorszenie
się wskaźników samofinansowania podsektora samorządowego i podsektora ubezpieczeń społecznych.
O ile w 2007 roku własne dochody samorządu terytorialnego pozwalały na sfinansowanie
59,2% wydatków, to w 2008 roku własne dochody pokrywały już tylko 54,9% wydatków. Wskaźnik
samofinansowania wydatków podsektora ubezpieczeń społecznych obniżył się w tym samym okresie
z 56,4% do 47,9%
Stosunkowo niewielkie były też zmiany w strukturze rodzajowej wydatków. Odnotować warto
jednak dwa znamienne fakty:
– duży wzrost wydatków bieżących jednostek sektora finansów publicznych – w roku 2008 były one
o 9,9% większe niż w roku 2007, a w efekcie ich udział w całości wydatków publicznych wzrósł
z 36,7% w 2007 roku do 37,4%
– wzrost o 15,5% wydatków kapitałowych – udział wydatków kapitałowych (w 2007 roku 10,5%,
w 2008 roku – 11,0%) w ogólnej kwocie wydatków publicznych jest jednak nadal bardzo niski.
Zmiany te spowodowały spadek (z 38,8% do 38%) udziału wydatków socjalnych, choć
ich realna wartość wzrosła pomiędzy rokiem 2007 i 2008 o 3,4%.
Znaczny wzrost wydatków bieżących jednostek sektora finansów publicznych świadczy o tym,
że 2008 roku nie wdrożono przedsięwzięć sprzyjających poprawie efektywności wydatków publicznych
i ograniczeniu skali nierównowagi finansów tego sektora.
Deficyt sektora finansów publicznych wyniósł – według obliczeń Ministerstwa Finansów –
20 mld zł. Zasadnicza część deficytu sektora (i pozostałych potrzeb pożyczkowych) została sfinansowana
w sektorze rządowym, głównie dzięki emisji skarbowych papierów wartościowych. Z danych
Ministerstwa Finansów wynika też, że niemal cały przyrost zadłużenia Skarbu Państwa w skarbowych
papierach wartościowych zwiększył wierzytelności krajowego systemu bankowego. Konieczność zaciągnięcia
dużego nowego długu na pokrycie potrzeb pożyczkowych stała się w ten sposób jednym
z ważniejszych czynników ograniczających podaż oferowanych przez banki kredytów. W warunkach
malejącej dynamiki wzrostu gospodarczego było to zjawisko wyjątkowo niekorzystne.
Państwowy dług publiczny osiągnął na koniec 2008 roku wartość 597,8 mld zł, czyli około
47% PKB. Przeważająca większość długu publicznego (94,8%) skoncentrowana jest w sektorze rządowym,
przy czym dług Skarbu Państwa stanowi około 94,6% całego długu publicznego oraz 99,8%
zadłużenia sektora rządowego. Zadłużenie samorządu terytorialnego stanowiło w końcu 2008 roku
4,7% państwowego długu publicznego. Od 2004 roku udział samorządów w państwowym długu publicznym
nie wykazuje istotnych zmian.
Pomiędzy końcem 2007 i końcem 2008 roku państwowy dług publiczny wzrósł o 70,4 mld zł –
więcej niż w którymkolwiek z poprzednich lat. Zauważyć należy, że przyrost zadłużenia był drastycznie
większy od wielkości deficytu sektora finansów publicznych. Tak znaczny – w relacji do deficytu sektora
finansów publicznych – przyrost państwowego długu publicznego wyjaśniają przede wszystkim
dwa fakty:
– po pierwsze – konieczność sfinansowania przez emisję skarbowych papierów wartościowych wynoszących
prawie 19 mld zł ujmowanych w oficjalnej sprawozdawczości jako rozchody finansowane
wpływami z prywatyzacji, lecz nieznajdujących pokrycia w faktycznych wpływach z prywatyzacji,
156