plik PDF - Najwyższa Izba Kontroli

Wydatki budżetu państwa
2.304 pozycji planu (75% łącznej liczby przedsięwzięć), zaś liczbę pozycji w planie zwiększono
z 2.436 do 3.075. W trakcie 2008 r. usunięto z planu 489 zadań „niemożliwych do realizacji”
o łącznej wartości 669,9 mln zł (w 2007 r. było 406 takich zadań o wartości ponad 900,0 mln zł).
Dotychczasowe działania na rzecz wyeliminowania powtarzających się negatywnych zjawisk
w planowaniu i realizacji zakupów uzbrojenia i sprzętu wojskowego były nieskuteczne, co wskazuje
na pilną potrzebę wprowadzenia zmian w funkcjonowaniu systemu określania potrzeb, planowania
i realizacji wymienionych zakupów.
Poza tym, w ocenie NIK wartość kontraktu na dostawę 12 samolotów typu M28B/PT Bryza,
zawartego w dniu 10 grudnia 2008 r. pomiędzy Ministrem Obrony Narodowej a Polskimi Zakładami
Lotniczymi Sp. z o.o. nie została wyraźnie powiązana z rzeczywistymi kosztami jego realizacji przez
wykonawcę. Przyjęty przez Ministerstwo Obrony Narodowej sposób określenia wartości kontraktu,
w sytuacji zmiany wartości złotego w stosunku do walut obcych 109 , choć wydaje się obecnie
korzystny dla MON, jest w ocenie NIK ryzykowny – trudno bowiem przewidzieć jak kwestia ta będzie
się kształtować w perspektywie wieloletniej. Zdaniem Izby bezpieczniejszym pod względem
ekonomicznym rozwiązaniem przy zawieraniu kontraktów wieloletnich, jest rozliczanie ostatecznych
kosztów i końcowe ustalanie cen po wykonaniu prac lub okresowe indeksowanie wartości
zamówienia wskaźnikiem opartym na rzeczywistych zmianach kosztów produkcji, kursów walut
i innych tego typu miernikach 110 .
Zastrzeżenia NIK dotyczą również brzmienia umowy na dostawę samolotów. Z analizy harmonogramu
dostaw i płatności określonego w umowie wynika, iż po 31 grudnia 2011 r., różnica
między faktycznie zapłaconymi kwotami, a wartością dostaw wyniesie 90,45 mln zł, będzie
więc co najmniej o 20,6 mln zł większa, niż wartość udzielonych gwarancji bankowych, zabezpieczających
zwrot środków przekazanych w formie przedpłat. Naraża to MON na ryzyko związane
z niemożnością odzyskania pełnej wysokości przekazanych środków w przypadku np. upadłości
PZL Mielec.
W ocenie NIK należałoby rozważyć uzyskanie dodatkowego zabezpieczenia, na przykład
w postaci gwarancji bankowej, zapewniającego odzyskanie przekazanych środków w pełnej
wysokości.
Środki planowane na realizację kontraktu w 2008 r. wyniosły ogółem 184,2 mln zł (w stosunku
do planu pierwotnego zostały zwiększone o 124,2 mln zł, tj. o 207%). Kwota przewidziana na ten
cel była równa wysokości zaliczki przewidywanej do zapłaty w terminie do dnia 19 stycznia 2009 r.
Do dnia zakończenia kontroli, ze względu na ograniczone zasilanie w środki budżetowe, płatności
nie dokonano. Wysokość potencjalnych odsetek wynosi 65,6 tys. zł za każdy dzień zwłoki. Według
stanu na dzień 31 marca 2009 r. ich wysokość wynosiła 4.656,7 tys. zł.
109
Istotna część zamówienia zostanie zrealizowana w drodze zakupów u kooperantów zagranicznych – między innymi silniki,
awionika, systemy obrony biernej.
110
Przyjęcie pierwszego rozwiązania wyeliminowałoby konieczność opierania się przy określeniu ostatecznej wartości zamówienia
głównie na szacunkach oferenta, które ze swej istoty są trudne do zweryfikowania. Z kolei przyjęcie drugiego rozwiązania
pozwoliłoby przynajmniej na zmniejszenie ryzyka, związanego z koniecznością prognozowania zmian cen już w chwili
zawierania umowy, a więc z wieloletnim wyprzedzeniem.
96