plik PDF - Najwyższa Izba Kontroli

Dochody budżetu państwa
Ministerstwo Finansów koncentrowało kontrolę podatkową na grupach podatników w obszarach
o zwiększonym ryzyku nadużyć podatkowych. Urzędy skarbowe przeprowadzając kontrole
we wskazanych obszarach uzyskiwały wysoki wskaźnik stwierdzenia nieprawidłowości i ustalały
znaczne kwoty uszczupleń podatku. Z powodu ograniczeń kadrowych, w tym braku wyspecjalizowanej
kadry do kontroli podatników prowadzących księgi rachunkowe, liczba kontroli podatkowych
była jednak niewystarczająca. Poza tym urzędy skarbowe w niewystarczającym stopniu kontrolowały
prawidłowość wpłacanych zaliczek na CIT. Sprawdzenie czy podatnicy wpłacali zaliczki w prawidłowej
wysokości od 1 stycznia 2007 r. 49 było możliwe jedynie poprzez kontrolę dokumentacji u podatnika.
W okresie 1,5 roku urzędy skarbowe przeprowadziły tylko 126 kontroli doraźnych w zakresie poprawności
zaliczek w podatku CIT, tj. co trzeci urząd skarbowy w kraju przeprowadził jedną kontrolę.
Ponadto zgodnie z obowiązującymi zasadami przebiegało na ogół udzielanie ulg podatkowych
w kontrolowanych urzędach. Najczęściej stosowanymi formami pomocy udzielanej przedsiębiorcom
były: rozłożenie zaległości na raty lub odroczenie terminu płatności zobowiązania.
Podatek dochodowy od osób fizycznych
Dochody z podatku dochodowego od osób fizycznych wykonano w kwocie 38.658,5 mln zł,
wyższej od planu o 2.504,5 mln zł (o 6,9%). W porównaniu do wykonania 2007 r. dochody te wzrosły
o 9,3%. Na wykonanie dochodów wyższych od kwoty przyjętej w ustawie budżetowej miało
wpływ przede wszystkim niedoszacowanie czynników makroekonomicznych takich jak przeciętne
wynagrodzenie i zatrudnienie w gospodarce narodowej oraz o 18% wyższe od zakładanych
wpływy z podatku z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów
finansowych.
Należności pozostałe do zapłaty z tego podatku wzrosły, w porównaniu do 2007 r., o 14,7%
i na koniec 2008 r. wyniosły 3.284,5 mln zł, w tym zaległości netto – 3.022,7 mln zł (wzrosły
o 13,2%) 50 . Relacja zaległości netto do wpływów z tego podatku wyniosła odpowiednio 4,5%
(2008 r.) i 4,4% (2007 r.).
Wzrost zaległości w tym podatku, podobnie jak w przypadku podatku dochodowego od osób
prawnych, spowodowany był zniesieniem od 1 stycznia 2007 r. obowiązku składania miesięcznych
deklaracji podatkowych. Urzędy skarbowe dokonywały w 2007 r. przypisu w wysokości dokonanej
wpłaty. Ujawnienie zaległości nastąpiło dopiero po rocznym (za 2007 r.) rozliczeniu podatku i dokonaniu
przez urzędy skarbowe księgowań rocznych deklaracji.
Nastąpił również, w porównaniu do 2007 r., wzrost o 7,7% kwoty zaległości objętych tytułami
wykonawczymi, natomiast kwota wyegzekwowanych należności była niższa o 40,6 mln zł, tj. o 9,5%.
Wskaźnik efektywności egzekucji pogorszył się z 21,8% w 2007 r. do 18,3%.
W 2008 r. umorzono zaległe należności podatkowe w kwocie 20,5 mln zł, obejmowały one
głównie umorzenia z urzędu – 14,3 mln zł i dotyczyły 29,0 tys. podmiotów. Urzędy skarbowe odpisały
z tytułu przedawnienia kwotę 136,1 mln zł, tj. o 15,5% (o 18,2 mln zł) wyższą niż w 2007 r.
49
Od 2007 r. pobór zaliczek na podatek dochodowy od osób prawnych funkcjonował bez konieczności sporządzania i składania
przez podatników w trakcie roku deklaracji (ustawa z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym
od osób prawnych (Dz.U. Nr 217, poz. 1589).
50
Należności w stosunku do 2006 r. wzrosły o 3,5%, a zaległości o 2,5%.
55