plik PDF - Najwyższa Izba Kontroli

Sektor finansów publicznych
środków unijnych w kolejnych latach, przy znacznie niższej niż w ostatnich latach dynamice dochodów
publicznych, będzie jednak istotnym problemem tak w roku 2009, jak i w latach następnych.
3. W 2008 roku wyraźnie objawiły się negatywne skutki nadmiernej segmentacji sektora finansów
publicznych. Przy poważnych problemach z utrzymaniem niezakłóconego finansowania zadań publicznych
z budżetu państwa, sektor finansów publicznych dysponował znacznymi, lecz z różnych
powodów niedostępnymi dla budżetu państwa środkami – jako przykłady podać można nadwyżki
finansowe Funduszu Pracy, środki zablokowane na tzw. wydatki niewygasające lub środki zgromadzone
na pozabudżetowych rachunkach do gromadzenia wpływów pochodzących z budżetu UE.
Wykorzystanie części środków z UE jako specyficznej „pożyczki” dla budżetu państwa świadczy
o tym, że przeszkody co do wykorzystania tych środków nie miały bezwzględnego charakteru.
4. W 2008 roku obniżyły się wskaźniki samofinansowania dla podsektorów: samorządowego i ubezpieczeń
społecznych. W sektorze finansów publicznych postępuje więc finansowa centralizacja,
powodująca wzmacnianie redystrybucyjnej funkcji budżetu państwa i zdecydowanie sprzeczna zarówno
z zasadami samorządności, jak i zasadą „bezpieczeństwa dla różnorodności” – przewodniego
hasła zapoczątkowanej w 1998 roku reformy systemu ubezpieczeń społecznych.
5. W 2008 roku zarówno relacja dochodów publicznych do PKB, jak i relacja wydatków publicznych
do PKB ukształtowały się na poziomie niższym od średniej dla krajów UE. Znacznie wyższy niż
średnio w Unii Europejskiej był jednak wskaźnik wielkości deficytu finansów publicznych do PKB.
Dla kształtowania przyszłej polityki społecznej i gospodarczej istotne są przy tym dwa fakty:
– po pierwsze – niska relacja dochodów publicznych do PKB nie wynika ze stosowania niskich stawek
głównych podatków (VAT, CIT, PIT), lecz z istnienia w polskim systemie podatkowym bardzo
licznych i obejmujących znaczne sektory gospodarki mechanizmów powodujących obniżenie opodatkowania
dla wybranych grup podatników,
– po drugie – nadal zbyt niskie są rozmiary finansowanych ze środków publicznych wydatków o charakterze
rozwojowym, w tym – wydatków na infrastrukturę; barierą dla zwiększenia tych wydatków
są z jednej strony opisane powyżej ograniczenia strony dochodowej, z drugiej – bardzo duże i nadal rosnące
obciążenia sektora finansów publicznych wydatkami socjalnymi oraz wydatkami na wynagrodzenia.
6. Nierozwiązany pozostaje problem organizacji i finansowania publicznej służby zdrowia. Przedstawione
powyżej dane wykazują, że zrealizowane w poprzednich latach programy restrukturyzacyjne
nie przyniosły pożądanych efektów. Utrzymywanie się – mimo znaczących zasileń z zewnątrz – stałego
poziomu zadłużenia publicznych zakładów opieki zdrowotnej budzi obawy co do przyszłej kondycji
finansowej systemu opieki zdrowotnej i poszczególnych placówek służby zdrowia.
7. Niepokoi ponowny wzrost dynamiki narastania państwowego długu publicznego. Zarówno fakt,
że koszty obsługi długu publicznego rocznie pochłaniają już prawie 2,5% produktu krajowego brutto,
jak i zagrożenia związane z niestabilnym kursem złotego do podstawowych walut pozwalają widzieć
w długu publicznym jedno z najpoważniejszych zagrożeń przyszłego wzrostu gospodarczego.
8. Rosnące różnice pomiędzy ewidencją operacji związanych z dochodami i wydatkami publicznymi
prowadzoną według reguł obowiązujących w polskim prawie finansowym oraz ewidencją tych
samych operacji prowadzoną według zasad obowiązującego w UE systemu statystyki finansowej
ESA’95 w zasadniczy sposób ogranicza przejrzystość finansów publicznych.
161