plik PDF - Najwyższa Izba Kontroli

Wykonanie założeń polityki pieniężnej
ceptowała tej propozycji, ponieważ w całym sektorze bankowym w 2008 r. utrzymywała się
znaczna nadpłynność operacyjna, a jej zwiększenie spowodowałoby wzrost kosztów operacji
otwartego rynku 214 . Ponadto RPP rozważała obniżenie oprocentowania rezerwy obowiązkowej
w związku z wzrostem kosztów NBP z tego tytułu. Oprocentowanie rezerwy obowiązkowej pozostało
na niezmienionym poziomie od 1 maja 2004 r. i wynosiło 0,9 stopy redyskontowej weksli.
Łączna kwota odsetek od rezerwy obowiązkowej naliczonych i przekazanych bankom wyniosła
1.007,7 mln zł, tj. o 55,5% więcej niż w 2007 r.
Średni miesięczny poziom wymaganej rezerwy obowiązkowej w 2008 r. wyniósł 18.667,0 mln zł
i w stosunku do 2007 r. wzrósł o 20,5%. Wzrost ten wynikał ze zwiększenia o 18,0% depozytów
banków stanowiących podstawę do naliczenia rezerwy obowiązkowej. NBP kontrolował wywiązywanie
się przez banki z obowiązku utrzymywania rezerwy obowiązkowej. Łączna kwota odsetek z tytułu
nieutrzymania wymaganego poziomu rezerwy obowiązkowej wyniosła 20,9 tys. zł i w stosunku
do roku poprzedniego zmniejszyła się o 95,3%. Odsetki te zostały naliczone prawidłowo i były wpłacone
w całości przez banki.
Operacje depozytowo-kredytowe
NIK ocenia pozytywnie refinansowanie banków w 2008 r. Celem operacji depozytowo-kredytowych
było ograniczenie skali wahań stopy procentowej rynku międzybankowego overnight i uzupełnianie
zasobów pieniężnych banków.
W celu zwiększenia krótkoterminowej płynności udostępnianej bankom w formie kredytu
lombardowego, w marcu 2008 r. bank centralny rozszerzył zakres akceptowanych zabezpieczeń kredytu
lombardowego o bony pieniężne NBP i obligacje NBP (oprócz dotąd obowiązujących obligacji
skarbowych i bonów skarbowych 215 ). W ramach „Pakietu zaufania”, NBP podwyższył kwotę udostępnionego
kredytu lombardowego z 0,8 do 0,85 wartości nominalnej zastawionych papierów wartościowych
oraz rozszerzył listę aktywów mogących stanowić zabezpieczenie dla kredytów lombardowych
216 . Działania te umożliwiały zwiększenie elastyczności zarządzania płynnością przez banki.
W październiku 2008 r. NBP rozszerzył listę zabezpieczeń dla kredytu refinansowego
o aktywa nominowane w walutach wymienialnych. Rozwiązanie to mogło być zastosowane na wypadek
wystąpienia zagrożeń dla stabilności systemu finansowego. NBP nie akceptował jako zabezpieczenia
obligacji skarbowych wyemitowanych w euro oraz papierów wartościowych nominowanych
w walutach obcych w operacjach zasilających, w tym przy uruchamianiu kredytów lombardowych.
W 2008 r. NBP umożliwiał bankom komercyjnym lokowanie nadwyżek płynnych środków
na rachunku lokat terminowych (jednodniowy depozyt) 217 . Banki skorzystały z tej możliwości i złożyły
214
Badania NBP wykazały, że obniżenie podstawowej stopy rezerwy obowiązkowej do poziomu 3,0%, 2,5% lub 2,0% zwiększy
płynność banków odpowiednio o 2,9 mln zł, 5,9 mln zł i 8,8 mln zł, przy jednoczesnym zmniejszeniu kosztów NBP z tego
tytułu. Jednak przy założeniu, że zwolnione środki będą absorbowane poprzez emisję bonów pieniężnych NBP, wzrosną
koszty operacji otwartego rynku. Z uwagi na to, że rentowność bonów pieniężnych NBP przewyższa oprocentowanie środków
rezerwy obowiązkowej, obniżenie poziomu rezerwy spowodowałoby dodatkowy wzrost kosztów NBP w skali roku
odpowiednio o 11 mln zł, 22 mln zł i 33 mln zł.
215
Uchwała Zarządu NBP Nr 4/2008 z dnia 1 lutego 2008 r., która weszła w życie z dniem 4 marca 2008 r.
216
Uchwałą Zarządu NBP Nr 44/2008 z dnia 13 października 2008 r. (Dz.Urz. NBP Nr 16, poz. 16 z 2008 r.) wprowadzono zastaw
na prawach z innych papierów wartościowych, do których zaliczono: obligacje komunalne, obligacje korporacyjne emitentów
krajowych, obligacje EBI oraz listy zastawne.
217
Instrument ten zapobiegał spadkom stóp procentowych na rynku międzybankowym poniżej poziomu uznanego przez RPP
za pożądany.
188