plik PDF - Najwyższa Izba Kontroli

Wykonanie założeń polityki pieniężnej
nadwyżek w postaci depozytów na koniec dnia. Do końca sierpnia średni poziom depozytów banków
w NBP na koniec dnia wynosił 0,4 mld zł, natomiast od września do końca roku osiągnął 3,5 mld zł,
dochodząc w niektórych dniach do 17 mld zł. Prowadziło to do niedoboru środków na rynku i wzrostu
kosztu działalności kredytowej banków. Brak transakcji międzybankowych o dłuższych terminach oraz
wzrost premii za ryzyko kredytowe spowodowały, że podstawowy kanał transmisji polityki pieniężnej
został zakłócony.
W celu przeciwdziałania zjawiskom zagrażającym stabilności finansowej sektora bankowego,
w połowie października 2008 r. NBP wprowadził tzw. „Pakiet zaufania”. Na jego podstawie NBP przeprowadził
6 operacji REPO 209 zasilających sektor bankowy w płynność w złotych. Operacje te umożliwiały
finansowanie banków w okresach początkowo 6 i 14 dni, a następnie do 91 dni i stanowiły dla
banków nielimitowane źródło płynności. Na koniec 2008 r., saldo zasilenia płynności w ramach operacji
REPO wyniosło 15,3 mld zł. Oprócz tego umożliwiono bankom zawieranie transakcji typu SWAP
walutowy 210 , pozwalających na zasilenie banków w waluty USD, EUR oraz CHF. NBP realizował transakcje
swapowe 7 dniowe w EUR, USD, CHF, a od 19 listopada 84 dniowe w CHF, akceptując wszystkie
zgłoszone oferty na te operacje.
Zdaniem NIK, w sytuacji zaburzeń na rynku międzybankowym wywołanych przez czynniki zewnętrzne,
uzasadnione było zasilenie części banków w dodatkowe środki finansowe zwiększające
płynność zarówno w złotych, jak i w walutach. Jednak operacje te utrudniły utrzymanie krótkoterminowej
stawki rynku międzybankowego POLONIA 211 blisko stopy referencyjnej. Prowadzenie równolegle
przez NBP operacji zasilających REPO i sprzedaży bonów pieniężnych powodowało, że operacje te
były głównie skuteczne w absorpcji nadpłynności banków, a nie w ożywieniu rynku międzybankowego
i pobudzeniu działalności kredytowej.
NBP, zgodnie z Założeniami polityki pieniężnej na 2008 r., wpływał na kształtowanie się
poziomu stawki rynku międzybankowego POLONIA przez emisję bonów pieniężnych w ramach
podstawowych operacji otwartego rynku. Założono, że stawka POLONIA będzie kształtowała się
w pobliżu stopy referencyjnej NBP. W ciągu całego roku stawka POLONIA utrzymywała się w przedziale
wahań wyznaczonym przez stopę depozytową i lombardową. Od stycznia do końca sierpnia
2008 r. średnie odchylenie stawki POLONIA od stopy referencyjnej wyniosło 16 punktów bazowych,
natomiast od października do końca roku odchylenie wzrosło do 64 punktów bazowych.
Natomiast średnie w roku odchylenie stawki rynku międzybankowego POLONIA od stopy referencyjnej
w 2008 r. wyniosło 32 punkty bazowe i było wyższe od średniego poziomu z 2007 r. gdy
wynosiło 23 p.b. Od września stawka POLONIA, w dłuższych okresach, znacznie odchylała się od
209
NBP akceptował wszystkie oferty zakupu od banków bonów skarbowych i obligacji skarbowych. W 39 operacjach jednostkowych
REPO uczestniczyło 8 banków i przeważnie korzystały z nich banki, które nie uczestniczyły w absorbujących operacjach
otwartego rynku (3 banki korzystały jednocześnie z operacji absorbujących).
210
Podstawę do wprowadzenia operacji SWAP stanowiła zmiana uchwały RPP w sprawie ustalenia Założeń polityki pieniężnej
na 2008 r. z dnia 13 października 2008 r. (M.P. Nr 97, poz. 689). Transakcja FX swap absorbująca płynność, realizowana przez
bank centralny, polega na sprzedaży waluty obcej za walutę krajową bankowi komercyjnemu na termin spot i równoczesnym
zakupie waluty obcej za walutę krajową na termin forward. Transakcje te można porównać do udzielenia przez NBP kredytu
walutowego bankowi komercyjnemu oraz równoczesnego przyjęcia przez bank centralny od tego banku zabezpieczenia
w postaci depozytu w walucie krajowej na ten sam określony przyszły termin.
211
Stawka POLONIA (ang. Polish Overnight Index Average) jest średnią stawką overnight ważoną wielkością transakcji na rynku
krótkoterminowych depozytów międzybankowych. Poziom stawki POLONIA odzwierciedla rzeczywiste oprocentowanie
krótkoterminowych lokat międzybankowych zawartych na termin overnight.
186