plik PDF - Najwyższa Izba Kontroli

Wykonanie założeń polityki pieniężnej
stopy referencyjnej 212 , co oznaczało że, zmniejszył się wpływ polityki pieniężnej banku centralnego
na krótkoterminową stopę rynku międzybankowego. Wynikało to z załamania się w IV kwartale
aktywności na rynku międzybankowym, obniżenia popytu zgłaszanego przez banki na przetargach
bonów pieniężnych i utrzymywania przez banki nadwyżek środków na rachunkach w NBP (w stosunku
do poziomu rezerwy obowiązkowej). Sytuacja ta wspomagana była przez przeprowadzanie
kolejnych operacji zasilających REPO. W związku z tym nie został zrealizowany zgłoszony przez
Ministra Finansów w końcu października, postulat okresowego ograniczenia przez NBP podaży
bonów pieniężnych. Realizacja tego ograniczenia sprzyjałaby jednak zwiększeniu wzajemnej aktywności
banków na rynku międzybankowym.
Podobnie dużym zmianom w IV kwartale 2008 r. w stosunku do stopy referencyjnej uległa
stawka rynkowa WIBOR-3M. Jej średniomiesięczne odchylenia w tym okresie wyniosły 69–70 punktów
bazowych, co wskazywało na silne zaburzenia w funkcjonowaniu rynku międzybankowego 213 ,
związane z utrzymaniem podwyższonej premii za ryzyko na rynku międzybankowym. Premia ta neutralizowała
potencjalne korzyści jakie wynikałyby ze spadku w IV kwartale 2008 r. najkrótszych stóp rynkowych
overnight w tym stawki POLONIA blisko stopy depozytowej. Co do zasady spadek najkrótszych
stóp rynkowych oddziaływuje na spadek stopy WIBOR-3M, która jest najczęściej wykorzystywana jako
podstawa oprocentowania kredytów bankowych. Przy osłabieniu koniunktury polityka zmniejszająca
obciążenia dla spłacających kredyty była pożądana.
NBP rozważał możliwość uruchomienia innych instrumentów, w celu zapewnienia długoterminowego
wsparcia płynności banków i przywrócenia większej aktywności na rynku międzybankowym,
np. wcześniejszy wykup 10-letnich obligacji NBP o wartości nominalnej 7,8 mld zł.
RPP w końcu grudnia 2008 r. pozytywnie zaopiniowała dokonanie tej operacji, która została
przeprowadzona w styczniu 2009 r. Z rozważanych instrumentów RPP nie zdecydowała się na
obniżenie stopy rezerwy obowiązkowej oraz stopy kredytu lombardowego w związku z obawą,
że spowoduje to dalsze zwiększenie nadwyżek płynności banków lokowanych w NBP oraz popytu
na bony pieniężne. Nadmierne zwiększanie płynności na rynku międzybankowym mogło stwarzać
ryzyko dla stabilności kursu złotego. Zdaniem NIK, przy spadającym ujemnym tempie produkcji
przemysłowej, przewidywana skala osłabienia gospodarki wymaga jednak dalszych działań wspierających
akcję kredytową banków.
Rezerwa obowiązkowa
NIK ocenia pozytywnie funkcjonowanie w 2008 r. systemu rezerwy obowiązkowej. Podstawową
funkcją rezerwy obowiązkowej było łagodzenie wpływu zmian płynności w sektorze
bankowym na wahania stóp procentowych. NBP nie obniżył w 2008 r. podstawowej stopy rezerwy
obowiązkowej (3,5%), jak i jej oprocentowania. RPP czterokrotnie od marca do października
rozważała możliwość obniżenia stopy rezerwy obowiązkowej, w tym jako element Pakietu
zaufania, w celu trwałego zasilenia w dodatkowe środki sektora bankowego. RPP nie zaak-
212
Maksymalne dodatnie odchylenie od stopy referencyjnej NBP wyniosło 145 punktów bazowych w dniu 29 kwietnia 2008 r.,
natomiast maksymalne ujemne odchylenie stawki POLONIA od stopy referencyjnej NBP wyniosło 150 punktów bazowych
w dniu 25 września 2008 r.
213
W 2008 r. średnie odchylenie stawki WIBOR-3M od stopy referencyjnej NBP wyniosło 56 p.b., a w 2007 r. 27 p.b.
187