พจนานุกรม พุทธศาสตร - โรงเรียนทอสี

หมวด 2 83[65][64] อัตถะ 2 (อรรถ, ความหมาย – Attha: meaning)พระสูตรที่พระพุทธเจาตรัส วาโดยการแปลความหมาย มี 2 ประเภท คือ1. เนยยัตถะ ([พระสูตร]ซึ่งมีความหมายที่จะตองไขความ, พุทธพจนที่ตรัสตามสมมติ อันจะตองเขาใจความจริงแทที่ซอนอยูอีกชั้นหนึ่ง เชนที่ตรัสเรื่องบุคคล ตัวตน เรา–เขา วา บุคคล 4ประเภท, ตนเปนที่พึ่งของตน เปนตน — Neyyattha: with indirect meaning; withmeaning to be defined, elucidated or interpreted)2. นีตัตถะ ([พระสูตร]ซึ่งมีความหมายที่แสดงชัดโดยตรงแลว, พุทธพจนที่ตรัสโดยปรมัตถ ซึ่งมีความหมายตรงไปตรงมาตามสภาวะ เชนที่ตรัสวา รูป เสียง กลิ่น รส เปนตน — Nãtattha:with direct or manifest meaning; with defined or elucidated meaning)ผูใดแสดงพระสูตรที่เปนเนยยัตถะ วาเปนนีตัตถะ หรือแสดงพระสูตรที่เปนนีตัตถะ วาเปนเนยยัตถะ ผูนั้นชื่อวากลาวตูพระตถาคต.A.I. 60องฺ.ทุก.20/270/76[65] อุปญญาตธรรม 2 (ธรรมที่พระพุทธเจาไดทรงปฏิบัติเห็นคุณประจักษกับพระองคเองคือ พระองคไดทรงอาศัยธรรม 2 อยางนี้ดํ าเนินอริยมรรคาจนบรรลุจุดหมายสูงสุด คือ สัมมาสัมโพธิญาณ — Upa¤¤àta-dhamma: two virtues realized or ascertained by theBuddha himself)1.อสนฺตุฏิตา กุสเลสุ ธมฺเมสุ (ความไมสันโดษในกุศลธรรม, ความไมรูอิ่มไมรูพอในการสรางความดีและสิ่งที่ดี — Asantuññhità kusalesu dhammesu: discontent in moralstates; discontent with good achievements)2.อปฺปฏิวาณิตา ปธานสฺมึ (ความไมระยอในการพากเพียร, การเพียรพยายามกาวหนาเรื่อยไปไมยอมถอยหลัง — Appañivàõità padhànasmi§: perseverance in exertion;unfaltering effort)D.III.214; A.I.50,95; Dhs.8,234. ที.ปา.11/227/227; องฺ.ทุก.20/251/64; 422/119; อภิ.สํ.34/15/8; 875/339.