พจนานุกรม พุทธศาสตร - โรงเรียนทอสี

หมวด 5 175[239][238] ศีล 5 หรือ เบญจศีล (ความประพฤติชอบทางกายและวาจา, การรักษากายวาจาใหเรียบรอย, การรักษาปกติตามระเบียบวินัย, ขอปฏิบัติในการเวนจากความชั่ว, การควบคุมตนใหตั้งอยูในความไมเบียดเบียน — Pa¤ca-sãla: the Five Precepts; rules of morality)1. ปาณาติปาตา เวรมณี (เวนจากการปลงชีวิต, เวนจากการฆาการประทุษรายกัน —Pàõàtipàtà veramaõã: to abstain from killing)2. อทินฺนาทานา เวรมณี (เวนจากการถือเอาของที่เขามิไดให, เวนจากการลัก โกง ละเมิดกรรมสิทธิ์ ทํ าลายทรัพยสิน — Adinnàdànà ~: to abstain from stealing)3. กาเมสุมิจฺฉาจารา เวรมณี (เวนจากการประพฤติผิดในกาม, เวนจากการลวงละเมิดสิ่งที่ผูอื่นรักใครหวงแหน — Kàmesumicchàcàrà ~: to abstain from sexual misconduct)4. มุสาวาทา เวรมณี (เวนจากการพูดเท็จ โกหก หลอกลวง — Musàvàdà ~: to abstainfrom false speech)5. สุราเมรยมชฺชปมาทฏานา เวรมณี (เวนจากนํ้ าเมาคือสุราและเมรัยอันเปนที่ตั้งแหงความประมาท, เวนจากสิ่งเสพติดใหโทษ — Suràmerayamajjapamàdaññhànà ~: to abstainfrom intoxicants causing heedlessness)ศีล 5 ขอนี้ ในบาลีชั้นเดิมสวนมากเรียกวา สิกขาบท 5 (ขอปฏิบัติในการฝกตน —Sikkhàpada: training rules) บาง ธรรม 5 บาง เมื่อปฏิบัติไดตามนี้ ก็ชื่อวาเปนผูมีศีล คือเปนเบื้องตนที่จัดวาเปนผูมีศีล (virtuous) คํ าวา เบญจศีล ที่มาในพระไตรปฎก ปรากฏในคัมภีรชั้นอปทาน และพุทธวงส ตอมาในสมัยหลัง มีชื่อเรียกเพิ่มขึ้นวาเปน นิจศีล (ศีลที่คฤหัสถควรรักษาเปนประจํ า — virtues to be observed uninterruptedly) บาง วาเปนมนุษยธรรม (ธรรมของมนุษยหรือธรรมที่ทํ าใหเปนมนุษย — virtues of man) บางดู คํ าสมาทาน ใน AppendixD.III.235; A.III.203,275; Vbh.285.ที.ปา.11/286/247; องฺ.ปฺจก.22/172/227; 264/307; อภิ.วิ.35/767/388.[239] เบญจธรรม หรือ เบญจกัลยาณธรรม (ธรรม 5, ธรรมอันดีงามหาอยาง, คุณธรรมหาประการ คูกับเบญจศีล เปนธรรมเกื้อกูลแกการรักษาเบญจศีล ผูรักษาเบญจศีลควรมีไวประจํ าใจ — Pa¤ca-dhamma: the five ennobling virtues; virtues enjoined by thefive precepts)1. เมตตาและกรุณา (ความรักใครปรารถนาใหมีความสุขความเจริญ และความสงสารคิดชวยใหพนทุกข — Mettà-karuõà: loving-kindness and compassion) คูกับศีลขอที่ 12. สัมมาอาชีวะ (การหาเลี้ยงชีพในทางสุจริต — Sammà-àjãva: right means of livelihood)คู กับศีลขอที่ 23. กามสังวร (ความสังวรในกาม, ความสํ ารวมระวังรูจักยับยั้งควบคุมตนในทางกามารมณ ไมใหหลงใหลในรูป เสียง กลิ่น รส และสัมผัส — Kàmasa§vara: sexual restraint) คูกับศีล