พจนานุกรม พุทธศาสตร - โรงเรียนทอสี

หมวด 10 239[325]pleasant to consult and converse with and rejoice in the advanced teaching ofboth the Doctrine and the Discipline)7. วิริยารมฺภ (ความขยันหมั่นเพียร คือ เพียรละความชั่ว ประกอบความดี มีใจแกลวกลา บากบั่นกาวหนา ไมยอทอ ไมทอดทิ้งธุระ — Viriyàrambha: energy; effort; energetic exertion)8. สนฺตุฏี (ความสันโดษ คือ ยินดี มีความสุขความพอใจดวยปจจัยสี่ที่หามาไดดวยความเพียรอันชอบธรรมของตน — Santuññhã: contentment)9. สติ (ความมีสติ รูจักกํ าหนดจดจํ า ระลึกการที่ทํ าคํ าที่พูดไวได เปนอยูอยางไมประมาท —Sati: mindfulness; ability to remember what one has done and spoken)10. ปฺา (ความมีปญญาหยั่งรูเหตุผล รูจักคิดพิจารณา เขาใจภาวะของสิ่งทั้งหลายตามความเปนจริง — Pa¤¤à: wisdom; insight)นาถกรณธรรมนี้ ทานเรียกวาเปน พหุการธรรม หรือ ธรรมมีอุปการะมาก เพราะเปนกํ าลังหนุนในการบํ าเพ็ญคุณความดีทั้งหลาย ยังประโยชนตนและประโยชนผูอื่นใหสํ าเร็จไดอยางกวางขวางไพบูลยD.III.266,290; A.V.23.ที.ปา.11/357/281; 466/334; องฺ.ทสก.24/17/25.[325] บารมี 10 หรือ ทศบารมี (ปฏิปทาอันยวดยิ่ง, คุณธรรมที่ประพฤติปฏิบัติอยางยิ่งยวด คือ ความดีที่บําเพ็ญอยางพิเศษ เพื่อบรรลุซึ่งจุดหมายอันสูง เชน ความเปนพระพุทธเจาและความเปนมหาสาวก เปนตน — Pàramã: perfections)1. ทาน (การให การเสียสละ — Dàna: giving; charity; generosity; liberality)2. ศีล (การรักษากายวาจาใหอยูในหลักความประพฤติที่เปนแบบแผนแหงภาวะของตน, ความประพฤติดีงามถูกตองตามระเบียบวินัย —Sãla: morality; good conduct)3. เนกขัมมะ (การออกบวช, ความปลีกตัวปลีกใจจากกาม — Nekkhamma: renunciation)4. ปญญา (ความรอบรู, ความหยั่งรูเหตุผล เขาใจสภาวะของสิ่งทั้งหลายตามความเปนจริงและรูจักแกไขปฏิบัติจัดการตางๆ — Pa¤¤à: wisdom; insight; understanding)5. วิริยะ (ความเพียร, ความแกลวกลา ไมเกรงกลัวอุปสรรค พยายามบากบั่นอุตสาหะ กาวหนาเรื่อยไป ไมทอดทิ้งธุระหนาที่ — Viriya: energy; effort; endeavour)6. ขันติ (ความอดทน, ความทนทานของจิตใจ สามารถใชสติปญญาควบคุมตนใหอยูในอํ านาจเหตุผล และแนวทางความประพฤติหรือการปฏิบัติ ที่ตั้งไวเพื่อจุดหมายอันชอบ ไมลุอํ านาจกิเลส — Khanti: forbearance; tolerance; endurance)7. สัจจะ (ความจริง คือ พูดจริง ทํ าจริง และจริงใจ — Sacca: truthfulness)8. อธิษฐาน (ความตั้งใจมั่น, การตัดสินใจเด็ดเดี่ยว วางจุดหมายแหงการกระทํ าของตนไวแนนอน และดํ าเนินตามนั้นแนวแน — Adhiññhàna: resolution; self-determination)9. เมตตา (ความรักใคร, ความปรารถนาดี มีไมตรี คิดเกื้อกูลใหผูอื่นและเพื่อนรวมโลกทั้งปวง