พจนานุกรม พุทธศาสตร - โรงเรียนทอสี

[247] 180พจนานุกรมพุทธศาสตรรายที่สืบเนื่องมาแตกาม อันไมควรหลงใหลหมกมุนมัวเมา จนถึงรูจักที่จะหนายถอนตนออกได— Kàmàdãnava-kathà: talk on the disadvantages of sensual pleasures)5. เนกขัมมานิสังสกถา (เรื่องอานิสงสแหงความออกจากกาม, กลาวถึงผลดีของการไมหมกมุนเพลิดเพลินติดอยูในกาม และใหมีฉันทะที่จะแสวงความดีงามและความสุขอันสงบที่ประณีตยิ่งขึ้นไปกวานั้น — Nekkhammànisa§sa-kathà: talk on the benefits of renouncingsensual pleasures)ตามปกติ พระพุทธเจาเมื่อจะทรงแสดงพระธรรมเทศนาแกคฤหัสถ ผูมีอุปนิสัยสามารถที่จะบรรลุธรรมพิเศษ ทรงแสดงอนุปุพพิกถานี้กอน แลวจึงตรัสแสดงอริยสัจจ 4 เปนการทํ าจิตใหพรอมที่จะรับ ดุจผาที่ซักฟอกสะอาดแลว ควรรับนํ้ ายอมตางๆ ไดดวยดีVin.I.15; D.I.148.วินย.4/27/32; ที.สี.9/237/189.[247] อภิณหปจจเวกขณ 5 (ขอที่สตรีก็ตาม บุรุษก็ตาม คฤหัสถก็ตาม บรรพชิตก็ตามควรพิจารณาเนืองๆ — Abhiõhapaccavekkhaõa: ideas to be constantly reviewed;facts which should be again and again contemplated)1. ชราธัมมตา (ควรพิจารณาเนืองๆ วา เรามีความแกเปนธรรมดา ไมลวงพนความแกไปได— Jaràdhammatà: He should again and again contemplate: I am subject to decayand I cannot escape it.)2. พยาธิธัมมตา (ควรพิจารณาเนืองๆ วา เรามีความเจ็บปวยเปนธรรมดา ไมลวงพนความเจ็บปวยไปได — Byàdhidhammatà: I am subject to disease and I cannot escape it.)3. มรณธัมมตา (ควรพิจารณาเนืองๆ วา เรามีความตายเปนธรรมดา ไมลวงพนความตายไปได — Maraõadhammatà: I am subject to death and I cannot escape it.)4. ปยวินาภาวตา (ควรพิจารณาเนืองๆ วา เราจักตองมีความพลัดพรากจากของรักของชอบใจทั้งสิ้น — Piyavinàbhàvatà: There will be division and separation from all thatare dear to me and beloved.)5. กัมมัสสกตา (ควรพิจารณาเนืองๆ วา เรามีกรรมเปนของตน เราทํ ากรรมใด ดีก็ตาม ชั่วก็ตาม จักตองเปนทายาท ของกรรมนั้น — Kammassakatà: I am owner of my deed,whatever deed I do, whether good or bad, I shall become heir to it.)ขอที่ควรพิจารณาเนืองๆ 5 อยางนี้ มีวัตถุประสงคเพื่อละสาเหตุตางๆ มีความมัวเมาเปนตน ที่ทํ าใหสัตวทั้งหลายตกอยูในความประมาท และประพฤติทุจริตทางไตรทวาร กลาวคือขอ 1 เปนเหตุละหรือบรรเทาความเมาในความเปนหนุมสาวหรือความเยาววัยขอ 2 เปนเหตุละหรือบรรเทาความเมาในความไมมีโรค คือ ความแข็งแรงมีสุขภาพดีขอ 3 เปนเหตุละหรือบรรเทาความเมาในชีวิตขอ 4 เปนเหตุละหรือบรรเทาความยึดติดผูกพันในของรักทั้งหลาย