พจนานุกรม พุทธศาสตร - โรงเรียนทอสี

[355] 278พจนานุกรมพุทธศาสตรจริต 6.Vism.110; Comp.204.วิสุทฺธิ.1/139; สงฺคห.51.[355] เจตสิก 52 (ธรรมที่ประกอบกับจิต, สภาวธรรมที่เกิดดับพรอมกับจิต มีอารมณและวัตถุที่อาศัยเดียวกันกับจิต, อาการและคุณสมบัติตางๆ ของจิต — Cetasika: mentalfactors; mental concomitants)ก. อัญญสมานาเจตสิก 13 (เจตสิกที่มีเสมอกันแกจิตพวกอื่น คือ ประกอบเขาไดกับจิตทุกฝายทั้งกุศลและอกุศล มิใชเขาไดแตฝายใดฝายหนึ่งพวกเดียว — A¤¤asamànacetasika:the Common-to-Each-Other; general mental factors)1) สัพพจิตตสาธารณเจตสิก 7 (เจตสิกที่เกิดทั่วไปกับจิตทุกดวง — Sabbacitta-sàdhàraõa~:universal mental factors; the Primary)1. ผัสสะ (ความกระทบอารมณ — Phassa: contact; sense-impression)2. เวทนา (ความเสวยอารมณ — Vedanà: feeling)3. สัญญา (ความหมายรูอารมณ — Sa¤¤à: perception)4. เจตนา (ความจงใจตออารมณ — Cetanà: volition)5. เอกัคคตา (ความมีอารมณเปนอันเดียว — Ekaggatà: one-pointedness;concentration)6. ชีวิตินทรีย (อินทรียคือชีวิต, สภาวะที่เปนใหญในการรักษานามธรรมทั้งปวง — Jãvitindriya:vitality; life-faculty)7. มนสิการ (ความกระทํ าอารมณไวในใจ, ใสใจ — Manasikàra: attention)2) ปกิณณกเจตสิก 6 (เจตสิกที่เรี่ยรายแพรกระจายทั่วไป คือ เกิดกับจิตไดทั้งฝายกุศลและอกุศล แตไมแนนอนเสมอไปทุกดวง — Pakiõõaka~: particular mental factors;the Secondary)8. วิตก (ความตรึกอารมณ — Vitakka: initial application; thought conception;applied thought)9. วิจาร (ความตรองหรือพิจารณาอารมณ — Vicàra: sustained application; discursivethinking; sustained thought)10. อธิโมกข (ความปลงใจหรือปกใจในอารมณ — Adhimokkha: determination;resolution)11. วิริยะ (ความเพียร — Viriya: effort; energy)12. ปติ (ความปลาบปลื้มในอารมณ, อิ่มใจ — Pãti: joy; interest)13. ฉันทะ (ความพอใจในอารมณ — Chanda: conation; zeal)ข. อกุศลเจตสิก 14 (เจตสิกฝายอกุศล — Akusala~: immoral or unwholesome mental